DỊCH ẨN QUYỂN 1 (TIẾP THEO)

DỊCH ẨN QUYỂN 1 (TIẾP THEO)

金喜巳酉忌在寅，木喜亥子忌在巳，水喜申酉忌在午，火喜寅卯忌在申，土喜午申忌在亥。
Kim hỉ tị dậu kị tại dần , mộc hỉ hợi tý kị tại tị , thủy hỉ thân dậu kị tại ngọ , hỏa hỉ dần mão kị tại thân , thổ hỉ ngọ thân kị tại hợi .
金取巳申酉，寅午鬚有害，木到亥寅卯，申酉即難安，水喜申酉子，巳午定有愆，火取寅巳午，亥子便爲災，土用在午申，亥卯巳爲害。
Kim thủ tị thân dậu , dần ngọ tu hữu hại , mộc đáo hợi dần mão , thân dậu tức nan an , thủy hỉ thân dậu tý , tị ngọ định hữu khiên , hỏa thủ dần tị ngọ , hợi tý tiện vi tai , thổ dụng tại ngọ thân , hợi mão tị vi hại .
游南子曰:
Du nam tử viết :
余閱胡雙湖所載漢晉至宋雜記占驗，及吳甘泉元明占驗錄，皆就彖辭爻辭直斷，應若桴鼓。后之占者，但得易辭，既合所占之事，即不可拘泥京管，而弁視四大聖人之至訓也，故習卜之功先鬚讀易。
Dư duyệt hồ song hồ sở tái hán tấn chí tống tạp kí chiêm nghiệm , cập ngô cam tuyền nguyên minh chiêm nghiệm lục , giai tựu thoán từ hào từ trực đoạn , ứng nhược phù cổ . Hậu chi chiêm giả , đãn đắc dịch từ , ký hiệp sở chiêm chi sự , tức bất khả câu nê kinh quản , nhi biện thị tứ đại thánh nhân chi chí huấn dã , cố tập bốc chi công tiên tu độc dịch .
耶律楚材曰:
Da luật sở tài viết :
易之初，其以六十四卦示人占例，亦浩繁矣。求君父之道于乾，求臣子之道于坤，婚姻于咸、恒、漸、歸妺，待于需，進于晉，升于升，改于革，行師于師，爭訟于訟，聚于萃，散于渙，以至退于遁，守于困，安于泰、鼎，厄于夷、蹇，盈于大有、豐，坏于損、蠱，家人之在室，旅之在途，既未濟，大小過，大小畜，得失進退之義。雖卦名僅七十九字，而文義坦白，頗足決斷矣。此文王未有卦辭之前已然，況又有三百八四爻，示之以變乎，故人苟積誠而筮，則神之告之。
Dịch chi sơ , kỳ dĩ lục thập tứ quái thị nhân chiêm lệ , diệc hạo phồn hĩ . Cầu quân phụ chi đạo vu can , cầu thần tử chi đạo vu khôn , hôn nhân vu hàm , hằng , tiệm , quy muội , đãi vu nhu , tiến vu tấn , thăng vu thăng , cải vu cách , hành sư vu sư , tranh tụng vu tụng , tụ vu tụy , tán vu hoán , dĩ chí thối vu độn , thủ vu khốn , an vu thái , đỉnh , ách vu di , kiển , doanh vu đại hữu , phong , khôi vu tổn , cổ , gia nhân chi tại thất , lữ chi tại đồ , ký vị tể , đại tiểu quá , đại tiểu súc , đắc thất tiến thối chi nghĩa . Tuy quái danh cận thất thập cửu tự , nhi văn nghĩa thản bạch , pha túc quyết đoạn hĩ . Thử văn vương vị hữu quái từ chi tiền dĩ nhiên , huống hựu hữu tam bách bát tứ hào , thị chi dĩ biến hồ , cố nhân cẩu tích thành nhi thệ , tắc thần chi cáo chi . 

卦辭爻辭，應合所問:
Quái từ hào từ , ứng hiệp sở vấn :
如占婚而與之咸恒，曰納婦吉，曰勿用取女，曰女歸吉，曰歸妺征凶；
Như chiêm hôn nhi dữ chi hàm hằng , viết nạp phụ cát , viết vật dụng thủ nữ , viết nữ quy cát , viết quy muội chinh hung ;
占家宅，曰富家大吉，曰閒有家，悔亡，曰夫妻反目，曰家人嗃嗃，婦子嘻嘻，曰入于其宮，不見其妻；
Chiêm gia trạch , viết phú gia đại cát , viết gian hữu gia , hối vong , viết phu thê phản mục , viết gia nhân hạc hạc , phụ tử hi hi , viết nhập vu kỳ cung , bất kiến kỳ thê ;
占出行，曰利涉大川，利有攸往，曰不利涉大川，勿用有攸往；
Chiêm xuất hành , viết lợi thiệp đại xuyên , lợi hữu du vãng , viết bất lợi thiệp đại xuyên , vật dụng hữu du vãng ;
占士進，曰不家食吉，曰不事王侯，高尚其事；
Chiêm sĩ tiến , viết bất gia thực cát , viết bất sự vương hầu , cao thượng kỳ sự ;
占求嗣，曰有子，考無咎，曰得妾以其子，曰婦孕不育，曰婦三歲不孕；
Chiêm cầu tự , viết hữu tử , khảo vô cữu , viết đắc thiếp dĩ kỳ tử , viết phụ dựng bất dục , viết phụ tam tuế bất dựng ;
占征伐，曰利用侵伐，曰不利行師。占田獵，曰田獲三品，曰田無禽。
Chiêm chinh phạt , viết lợi dụng xâm phạt , viết bất lợi hành sư . Chiêm điền liệp , viết điền hoạch tam phẩm , viết điền vô cầm . 

諸如此類，皆神鑒其誠而顯告之也。更不必揣摹臆度，別生論斷。若夫彖辭爻辭，不應所占之事。然后取動變一爻，各配生克，及長生十二之宮，斷其休咎也。劉伯溫曰，爻神吉而易辭凶，先吉后凶。爻神凶而易辭吉，先凶后吉。
Chư như thử loại , giai thần giám kỳ thành nhi hiển cáo chi dã . Canh bất tất sủy mô ức độ , biệt sanh luận đoạn . Nhược phu thoán từ hào từ , bất ứng sở chiêm chi sự . Nhiên hậu thủ động biến nhất hào , các phối sanh khắc , cập trường sinh thập nhị chi cung , đoạn kỳ hưu cữu dã . Lưu bá ôn viết , hào thần cát nhi dịch từ hung , tiên cát hậu hung . Hào thần hung nhi dịch từ cát , tiên hung hậu cát . 

六爻安靜者，以本卦彖辭斷之。
Lục hào an tĩnh giả , dĩ bổn quái thoán từ đoạn chi .
一爻動，以動爻之辭斷。
Nhất hào động , dĩ động hào chi từ đoạn .
兩爻動，取陰爻爲斷，陰主未來故也。
Lưỡng hào động , thủ âm hào vi đoạn , âm chủ vị lai cố dã .
若同陰同陽，取上動之爻辭斷。
Nhược đồng âm đồng dương , thủ thượng động chi hào từ đoạn .
三爻動以中爻之辭斷。
Tam hào động dĩ trung hào chi từ đoạn .
四爻動，取下靜之爻辭斷。
Tứ hào động , thủ hạ tĩnh chi hào từ đoạn .
五爻動，取靜爻之辭斷。
Ngũ hào động , thủ tĩnh hào chi từ đoạn .
六爻動，乾坤二卦，以用九用六之辭斷，余卦則以變卦彖辭斷也。
Lục hào động , can khôn nhị quái , dĩ dụng cửu dụng lục chi từ đoạn , dư quái tắc dĩ biến quái thoán từ đoạn dã .
按從亡錄所載，程濟驚占皆一爻動者具取變卦爻辭斷之無不奇中者附參。
Án tòng vong lục sở tái , trình tể kinh chiêm giai nhất hào động giả cụ thủ biến quái hào từ đoạn chi vô bất kì trung giả phụ tham . 

周景旸曰:
Chu cảnh ? viết :
遁卦刑傷多，姤咸貧賤老。
Độn quái hình thương đa , cấu hàm bần tiện lão .
屯井皆是否，無端生災禍。
Truân tỉnh giai thị bỉ , vô đoan sanh tai họa .
秋蠱冬蒙凶，有病難脫過。
Thu cổ đông mông hung , hữu bệnh nan thoát quá .
春達晉小過，即便哀號苦。
Xuân đạt tấn tiểu quá , tức tiện ai hiệu khổ .
官符怕豐井，大過難脫獄。
Quan phù phạ phong tỉnh , đại quá nan thoát ngục .
賁象多官司，占此遭凶破。
Bí tượng đa quan ti , chiêm thử tao hung phá .
遇萃財折本，逢臨口舌多。
Ngộ tụy tài triệt bản , phùng lâm khẩu thiệt đa .
八純與壯妄，圖謀百不安。
Bát thuần dữ tráng vọng , đồ mưu bách bất an .  

墓絕離化乾，坎艮坤之巽，乾兌變入艮，震巽化爲坤。
Mộ tuyệt ly hóa càn , khảm cấn khôn chi tốn , càn đoài biến nhập cấn , chấn tốn hóa vi khôn .
變卦與本卦倒置
Biến quái dữ bổn quái đảo trí
反吟謙(地山)共剝(山地)，歸妺(雷澤)與隨(澤雷)同，小畜(風天)之爲姤(天風)，既(水火)之未濟(火水)宮。
Phản ngâm khiêm ( địa san ) cộng bác ( san địa ) , quy muội ( lôi trạch ) dữ tùy ( trạch lôi ) đồng , tiểu súc ( phong thiên ) chi vi cấu ( thiên phong ) , ký ( thủy hỏa ) chi vị tể ( hỏa thủy ) cung .
京房曰:
Kinh phòng viết :
自初至五不動復,下飛四往復用飛，上飛下飛還本體，便是十六變卦例。
Tự sơ chí ngũ bất động phục , hạ phi tứ vãng phục dụng phi , thượng phi hạ phi hoàn bổn thể , tiện thị thập lục biến quái lệ .
如乾宮一變姤，至五變剝，上爻爲宗廟，永不變。復下飛四晉爲游魂，下飛三旅爲外戒，下飛二鼎爲內戒，下飛初大有爲歸魂。復上飛二離爲絕命，復上飛三噬嗑爲血脈，上飛四頤爲肌肉，上飛五益爲骸骨，復下飛四無妄爲棺槨，下飛三同人爲墳墓，下飛二乾復還本體。
Như càn cung nhất biến cấu , chí ngũ biến bác , thượng hào vi tông miếu , vĩnh bất biến . Phục hạ phi tứ tấn vi du hồn , hạ phi tam lữ vi ngoại giới , hạ phi nhị đỉnh vi nội giới , hạ phi sơ đại hữu vi quy hồn . Phục thượng phi nhị ly vi tuyệt mệnh , phục thượng phi tam phệ hạp vi huyết mạch , thượng phi tứ di vi cơ nhục , thượng phi ngũ ích vi hài cốt , phục hạ phi tứ vô vọng vi quan quách , hạ phi tam đồng nhân vi phần mộ , hạ phi nhị càn phục hoàn bổn thể . 

凡十六變八宮皆仿此，占者遇變入本宮卦者，災福應十分。外戒卦，吉凶從外來。內戒卦，禍福從內起。骸骨卦，生則贏瘦，死不葬埋。棺槨卦，病必死亡。血脈卦，主血疾漏下。絕命卦，事多反復，爲人孤獨，不諧于俗。游魂肌肉卦，精神恍惚，如夢如癡。歸魂塚墓卦，墳墓吉，而事可成也。
Phàm thập lục biến bát cung giai phảng thử , chiêm giả ngộ biến nhập bổn cung quái giả , tai phúc ứng thập phân . Ngoại giới quái , cát hung tòng ngoại lai . Nội giới quái , họa phúc tòng nội khởi . Hài cốt quái , sanh tắc doanh sấu , tử bất táng mai . Quan quách quái , bệnh tất tử vong . Huyết mạch quái , chủ huyết tật lậu hạ . Tuyệt mệnh quái , sự đa phản phục , vi nhân cô độc , bất hài vu tục . Du hồn cơ nhục quái , tinh thần hoảng hốt , như mộng như si . Quy hồn trủng mộ quái , phần mộ cát , nhi sự khả thành dã . 

十六变卦表Thập lục biến quái biểu

外戒Ngoại giới  内戒Nội giới  绝命Tuyệt mệnh  血脉 Huyết mạch  肌肉 Cơ nhục 骸骨 Hài cốt 棺槨 Quan quách 坟墓 Phần mộ 乾宫变卦 Càn cung biến quái  旅 Lữ 鼎 Đỉnh 离 Ly 噬嗑 Phệ Hạp 颐 Di 益 Ích 无妄 Vô Vọng 同人 Đồng Nhân 坎宫变卦 Khảm cung biến quái  复 Phục 临 Lâm 坤 Khôn 谦 Khiêm 小过 Tiểu Quá 咸 Hàm  蹇 Kiển 比 Tỉ 艮宫变卦 Cấn cung biến quái  小畜 Tiểu Súc 家人 Gia Nhân  巽 Tốn 涣 Hoán 讼 Tụng 未济 Vị Tế 蒙 Mông 蛊 Cổ 震 宫变卦 Chấn cung biến quái  困 Khốn 萃 Tụy 兑 Đoài 夬 Quải 需 Nhu 泰 Thái 大壮 Đại Tráng 归 妹 Quy Muội 巽宫变卦 Tốn cung biến quái  贲 Bí 大畜 Đại Súc 艮 Cấn 剥 Bác 晋 Tấn  否 Bỉ  观 Quán 渐 Tiệm 离宫变卦 Ly cung biến quái  姤 Cấu 遁 Độn 乾 Càn 履 Lý 中孚 Trung Phu 损 Tổn 睽 Khuê 大有 Đại Hữu 坤宫变卦Khôn cung biến quái  节 Tiết 屯 Truân 坎 Khảm 井 Tỉnh 大过 Đại Quá 恒 Hằng 升 Thăng 师 Sư 兑宫变卦Đoái cung biến quái  豫 Dự 解 Giải 震 Chấn 丰 Phong 明夷 Minh Di 既济 Ký Tế 革 Cách 随 Tùy

乾宫八卦属金 Càn cung bát quái thuộc kim 乾为天 Càn Vi Thiên 天风姤 Thiên Phong Cấu 天山遁 Thiên Sơn Độn 天地否 Thiên Địa Bỉ 风地观 Phong Địa Quán 山地剥 Sơn Địa Bác 火地晋 Hỏa Địa Tấn 火天大有 Hỏa Thiên Dại Hữu 坎宫八卦属水 Khảm cung bát quái thuộc thủy  坎为水 Khảm Vi Thủy 水泽节 Thủy Trạch Tiết 水雷屯 Thủy Lôi Truân 水火既济 Thủy Hỏa Ký Tế 泽火革 Trạch Hỏa Cách 雷火丰 Lôi Hỏa Phong 地火明夷 Địa Hỏa Minh Di 地水师 Địa Thủy Sư 艮宫八卦属土 Cấn cung bát quái thuộc thổ 艮为山 Cấn Vi Sơn 山火贲 Sơn Hỏa Bí 山天大畜 Sơn Thiên Đại Súc 山泽损 Sơn Trạch Tổn 火泽睽 Hỏa Trạch Khuê 天 泽履 Thiên Trạch Lý 风泽中孚 Phong Trạch Trung Phu 风山渐 Phong Sơn Tiệm 震 宫八卦属木 Chấn cung bát quái thuộc mộc  震为雷 Chấn Vi Lôi 雷地豫 Lôi Địa Dự 雷 水解 Lôi Thủy Giải 雷风恒 Lôi Phong Hằng 地风升 Địa Phong Thăng 水风井 Thủy Phong Tỉnh 泽风大过 Trạch Phong Đại Quá 泽雷随 Trạch Lôi Tùy 巽宫八卦属木 Tốn cung bát quái thuộc mộc 巽为风 Tốn Vi Phong 风天小畜 Phong Thiên Tiểu Súc 风火家人 Phong Hỏa Gia Nhân 风雷益 Phong Lôi Ích 天雷无妄 Thiên Lôi Vô Vọng 火雷噬嗑 Hỏa Lôi Phệ Hạp 山雷颐 Sơn Lôi Di 山 风蛊 Sơn Phong Cổ 离宫八卦属火 Ly cung bát quái thuộc hỏa 离为火 Ly Vi Hỏa 火 山旅 Hỏa Sơn Lữ 火风鼎 Hỏa Phong Đỉnh 火水未济 Hỏa Thủy vị Tế 山水蒙 Sơn Thủy Mông 风水涣 Phong Thủy Hoán 天水讼 Thiên Thủy Tụng 天火同人 Thiên Hỏa Đồng Nhân 坤宫八卦属土 Khôn cung bát quái thuộc thổ  坤为地 Khôn Vi Địa 地雷复 Địa Lôi Phục 地泽临 Địa Trạch Lâm 地天泰 Địa Thiên Thái 雷天大壮 Lôi Thiên Đại Tráng 泽天夬 Trạch Thiên Quải 水天需 Thủy Thiên Nhu 水地比 Thủy Địa Tỉ 兑宫八卦属金 Đoái cung bát quái thuộc kim 兑为泽 Đoài Vi Trạch 泽水困 Trạch Thủy Khốn 泽地萃 Trạch Địa Tụy 泽山咸 Trạch Sơn Hàm 水山蹇 Thủy Sơn Kiển 地山谦 Địa Sơn Khiêm 雷山小过 Lôi Sơn Tiểu Quá 雷泽归妹 Lôi Trạch Quy Muội

以八宮所屬爲主，生我者爲父母，我生者爲子孫，克我者爲官鬼，我克者爲妻財，比和者爲兄弟也。
Dĩ bát cung sở thuộc vi chủ , sanh ngã giả vi phụ mẫu , ngã sanh giả vi tử tôn , khắc ngã giả vi quan quỷ , ngã khắc giả vi thê tài , bỉ hòa giả vi huynh đệ dã .
其法皆自下而上，陽甲隔位順輪，陰甲隔位逆輪。
Kỳ pháp giai tự hạ nhi thượng , dương giáp cách vị thuận luân , âm giáp cách vị nghịch luân . 

乾 卦 Càn quái	坎卦 Khảm quái	艮卦 Cấn quái	震卦 Chấn quái	巽卦 Tốn quái	离卦 Ly quái	坤卦 Khôn quái	兑卦 Đoài quái
壬戌 Nhâm Tuất	戊子 Mậu Tý	丙寅 Bính Dần	庚戌 Canh Tuất	辛卯 Tân Mão	己巳 Kỷ Tị	癸酉 Quý Dậu	丁未 Đinh Mùi
壬申 Nhâm Thân	戊 戌 Mậu Tuất	丙子 Bính Tý	庚申 Canh Thân	辛 巳 Tân Tị	己未 Kỷ Mùi	癸亥 Quý Hợi	丁酉 Đinh Dậu
壬午 Nhâm Ngọ	戊申 Mậu Thân	丙戌 Bính Tuất	庚午 Canh Ngọ	辛未 Tân Mùi	己酉 Kỷ Dậu	癸丑 Quý Sửu	丁亥 Đinh Hợi
甲辰 Giáp Thìn	戊午 Mậu Ngọ	丙申 Bính Thân	庚辰 Canh Thìn	辛 酉 Tân Dậu	己亥 Kỷ Hợi	乙卯 Ất Mão	丁丑 Đinh Sửu
甲寅 Giáp Dần	戊辰 Mậu Thìn	丙午 Bính Ngọ	庚寅 Canh Dần	辛亥 Tân Hợi	己丑 Kỷ Sửu	乙巳 Ất Tị	丁卯 Đinh Mão
甲子 Giáp tý	戊寅 Mậu Dần	丙辰 Bính Thìn	庚子 Canh Tý	辛丑 Tân Sửu	己卯 Kỷ Mão	乙未 Ất Mùi	丁巳 Đinh Tị

八卦之首世六當，八純卦世在六爻。巳下初爻輪上飏，各宮二卦世在初爻。
Bát quái chi thủ thế lục đương , bát thuần quái thế tại lục hào . Tị hạ sơ hào luân thượng ? , các cung nhị quái thế tại sơ hào .
游魂之卦四爻立，各宮七卦謂之游魂世在四爻。
Du hồn chi quái tứ hào lập , các cung thất quái vị chi du hồn thế tại tứ hào .
歸魂之卦三爻詳，各宮八卦謂之歸魂，世在三爻
Quy hồn chi quái tam hào tường , các cung bát quái vị chi quy hồn , thế tại tam hào
世初應四、世二應五、世三應六、世四應初、世五應二、世六應三是也。
Thế sơ ứng tứ , thế nhị ứng ngũ , thế tam ứng lục , thế tứ ứng sơ , thế ngũ ứng nhị , thế lục ứng tam thị dã .
子日《觀》、《豫》、《未濟》傷；
Tý nhật " quan " , " dự " , " vị tế " thương ;
丑日《觀》、《鼎》傷；
Sửu nhật " quan " , " đỉnh " thương ;
寅日《大有》、《節》、《豐》、《震》、《咸》、《蹇》傷；
Dần nhật " đại hữu " , " tiết " , " phong " , " chấn " , " hàm " , " kiển " thương ;
卯日《晉》、《震》、《小畜》、《旅》、《泰》傷；
Mão nhật " tấn " , " chấn " , " tiểu súc " , " lữ " , " thái " thương ;
辰日《乾》、《賁》、《井》傷；
Thìn nhật " càn " , " bí " , " tỉnh " thương ;
巳日《艮》傷；
Tị nhật " cấn " thương ;
午日《姤》、《坎》、《無妄》、《大壯》、《需》傷；
Ngọ nhật " cấu " , " khảm " , " vô vọng " , " đại tráng " , " nhu " thương ;
未日《升》、《大過》、《復》、《未濟》傷；
Mùi nhật " thăng " , " đại quá " , " phục " , " vị tế " thương ;
申日《革》、《困》傷；
Thân nhật " cách " , " khốn " thương ;
酉日《否》、《屯》、《賁》、《恒》、《蒙》、《坤》、《夬》傷；
Dậu nhật " bỉ " , " truân " , " bí " , " hằng " , " mông " , " khôn " , " quái " thương ;
戌日《巽》、《泰》、《兌》傷；
Tuất nhật " tốn " , " thái " , " đoài " thương ;
亥日《遁》、《離》、《未濟》、《謙》傷。
Hợi nhật " độn " , " ly " , " vị tế " , " khiêm " thương .
Chữ thần 辰 theo Thiều Chửu Từ Điển gồm có các nghĩa sau: 
1 : Chi "thần" (ta đọc là "thìn"), chi thứ năm trong 12 chi. Từ bảy giờ sáng cho đến chín giờ sáng gọi là giờ "thìn". 
2 : Một tiếng gọi gộp cả 12 chi. Ngày xưa lấy 12 chi ghi ngày, hết một hồi từ ngày tí cho đến ngày hợi gọi là "thiếp thần" 浹 辰 , vì thế nên ngày và giờ đều gọi là "thần". 
3 : Tiếng gọi chung cả mặt trời, mặt trăng và sao. 
4 : Cùng nghĩa với chữ "thần" 晨 .
子午持世身居初，丑未持世身居二，寅申持世身居三，卯酉持世身居四，辰戌持世身居五，巳亥持世身居六。
Tý ngọ trì thế thân cư sơ ,
sửu mùi trì thế thân cư nhị ,
dần thân trì thế thân cư tam ,
mão dậu trì thế thân cư tứ ,
thìn tuất trì thế thân cư ngũ ,
tị hợi trì thế thân cư lục .
凡卦之身用之爲重，世之身司事還輕，世若不空不破，不鬚論身，世或空破，禍福方憑身象，蓋取身以代世之勞耳。
Phàm quái chi thân dụng chi vi trọng , thế chi thân ti sự hoàn khinh , thế nhược bất không bất phá , bất tu luận thân , thế hoặc không phá , họa phúc phương bằng thân tượng , cái thủ thân dĩ đại thế chi lao nhĩ .
　陰世則從五月起,陽世則從十一月起，俱從初爻上數至世便知何月卦，即是卦身也。吉凶俱與世爻同斷又鬚究論進退。
? Âm thế tắc tòng ngũ nguyệt khởi , dương thế tắc tòng thập nhất nguyệt khởi , câu tòng sơ hào thượng sổ chí thế tiện tri hà nguyệt quái , tức thị quái thân dã . Cát hung câu dữ thế hào đồng đoạn hựu tu cứu luận tiến thối .
　假如正月卜卦，月卦屬二三四月爲進度，屬十二十一十月爲退度。進則諸事進益，退則百事退沮也。
? Giả như chánh nguyệt bốc quái , nguyệt quái thuộc nhị tam tứ nguyệt vi tiến độ , thuộc thập nhị thập nhất thập nguyệt vi thối độ . Tiến tắc chư sự tiến ích , thối tắc bách sự thối tự dã . 

八卦陰陽互伏，故乾卦伏坤，坤伏卦乾，震巽互伏，坎離互伏，艮兌互伏。如乾宮姤、遁、否卦，外卦伏坤，內卦伏乾。觀、剝、晉卦，皆伏乾，惟大有卦，伏外乾內坤也，余仿此。
Bát quái âm dương hỗ phục , cố càn quái phục khôn , khôn phục quái càn , chấn tốn hỗ phục , khảm ly hỗ phục , cấn đoài hỗ phục . Như càn cung cấu , độn , bỉ quái , ngoại quái phục khôn , nội quái phục càn . Quan , bác , tấn quái , giai phục càn , duy đại hữu quái , phục ngoại càn nội khôn dã , dư phảng thử . 
范疇曰:飛伏者往來隱顯之神也。飛爲已往，伏爲將來。若卦內用神不空不破，不必更取伏神。惟六爻不見用象者方取伏神推之，伏克飛爲出暴，飛克伏則傷身。伏生飛曰泄气，飛生伏而叨生。飛伏比和，則相助而吉也。
Phạm trù viết : phi phục giả vãng lai ẩn hiện chi thần dã . Phi vi dĩ vãng , phục vi tương lai . Nhược quái nội dụng thần bất không bất phá , bất tất canh thủ phục thần . Duy lục hào bất kiến dụng tượng giả phương thủ phục thần thôi chi , phục khắc phi vi xuất bạo , phi khắc phục tắc thương thân . Phục sanh phi viết tiết khí , phi sanh phục nhi thao sanh . Phi phục bỉ hòa , tắc tương trợ nhi cát dã .
郭景純曰:飛伏神以世爻爲准，卦卦宜詳審之，蓋飛神如形，伏神如影，射鬼麽並見其物。如益卦世下伏酉金鬼，巽爲雞，酉亦爲雞。在陰宮陰金，必有牝雞爲恠也。又如復之謙卦，世下伏未土兄弟，化入辰墓 ，是欲尋兄弟也。古人探幽測隱，但仿伏神而斷，則鬼神無所遁形影矣。
Quách cảnh thuần viết : phi phục thần dĩ thế hào vi chuẩn , quái quái nghi tường thẩm chi , cái phi thần như hình , phục thần như ảnh , xạ quỷ ? tịnh kiến kỳ vật . Như ích quái thế hạ phục dậu kim quỷ , tốn vi kê , dậu diệc vi kê . Tại âm cung âm kim , tất hữu tẫn kê vi ? dã . Hựu như phục chi khiêm quái , thế hạ phục mùi thổ huynh đệ , hóa nhập thìn mộ , thị dục tầm huynh đệ dã . Cổ nhân tham u trắc ẩn , đãn phảng phục thần nhi đoạn , tắc quỷ thần vô sở độn hình ảnh hĩ . 
起六神法
Khởi lục thần pháp
甲乙起青龍，丙丁起朱雀，戊日起勾陳，己日起騰蛇，庚辛起白虎，壬癸起玄武。六位輪轉俱從下起至上。

Giáp ất khởi thanh long, bính đinh khởi chu tước , mậu nhật khởi câu trận , kỷ nhật khởi đằng xà , canh tân khởi bạch hổ , nhâm quý khởi huyền vũ . Lục vị luân chuyển câu tòng hạ khởi chí thượng . 年上起月法
Niên thượng khởi nguyệt pháp
甲己之年丙作首，乙庚之歲戊爲頭，丙辛便向庚寅起，丁壬壬上順行流，更有戊癸起何處，正月還從甲上求。
Giáp kỷ chi niên bính tác thủ ,
ất canh chi tuế mậu vi đầu ,
bính tân tiện hướng canh dần khởi ,
đinh nhâm nhâm thượng thuận hành lưu ,
canh hữu mậu quý khởi hà xứ ,
chánh nguyệt hoàn tòng giáp thượng cầu .

日上起時法
Nhật thượng khởi thời pháp 甲己還加甲，乙庚丙作初，丙辛從戊起，丁壬庚子居，戊癸何方法，當從壬子求。
Giáp kỷ hoàn gia giáp ,
ất canh bính tác sơ ,
bính tân tòng mậu khởi ,
đinh nhâm canh tý cư ,
mậu quý hà phương pháp ,
đương tòng nhâm tý cầu . 

五行納音法
Ngũ hành nạp âm pháp
　先布大衍四十九數在地，次將甲己子午九，乙庚丑未八，丙辛寅申七，丁壬卯酉六，戊癸辰戌五，巳亥單四數。依數除之除減不盡，又按五行之數除之，余者，一水，二火，三木，四金，五土。相生取用，便是納音也。相生者余一生木，余二生土，余三生火，余四生水，余五生金。
? Tiên bố đại diễn tứ thập cửu sổ tại địa , thứ tương giáp kỷ tý ngọ cửu , ất canh sửu vị bát , bính tân dần thân thất , đinh nhâm mão dậu lục , mậu quý thìn tuất ngũ , tị hợi đan tứ sổ . Y sổ trừ chi trừ giảm bất tận , hựu án ngũ hành chi sổ trừ chi , dư giả , nhất thủy , nhị hỏa , tam mộc , tứ kim , ngũ thổ . Tương sinh thủ dụng , tiện thị nạp âm dã . Tương sinh giả dư nhất sanh mộc , dư nhị sanh thổ , dư tam sanh hỏa , dư tứ sanh thủy , dư ngũ sanh kim .
且如甲子乙丑四字，干支共除去三十四數，外有十五數以二五除去一十，余得五，屬土，土生金，是甲子乙丑金也。又如丙寅丁卯四字，干支共除去二十六數，外有二十三數，以四五除去二十，余得三，屬木，木生火，是丙寅丁卯火也。余仿此。
Thả như giáp tý ất sửu tứ tự , can chi cộng trừ khứ tam thập tứ sổ , ngoại hữu thập ngũ sổ dĩ nhị ngũ trừ khứ nhất thập , dư đắc ngũ , thuộc thổ , thổ sanh kim , thị giáp tý ất sửu kim dã . Hựu như bính dần đinh mão tứ tự , can chi cộng trừ khứ nhị thập lục sổ , ngoại hữu nhị thập tam sổ , dĩ tứ ngũ trừ khứ nhị thập , dư đắc tam , thuộc mộc , mộc sanh hỏa , thị bính dần đinh mão hỏa dã . Dư phảng thử . 

歌曰:六旬甲子妙幽玄，七七抽除地與天，五減零求生數理，納音得此几人傳，可抹殺金在海中，火在爐中之說。
Ca viết :
lục tuần giáp tý diệu u huyền ,
thất thất trừu trừ địa dữ thiên ,
ngũ giảm linh cầu sanh số lý ,
nạp âm đắc thử kỷ nhân truyền ,
khả mạt sát kim tại hải trung ,
hỏa tại lô trung chi thuyết .
周易天地注解：
Chu dịch thiên địa chú giải :
１、甲己子午九，乙庚丑未八，丙辛寅申七，丁壬卯酉六，戊癸辰戌五，巳亥單四數
? , Giáp kỷ tý ngọ cửu , ất canh sửu mùi bát , bính tân dần thân thất , đinh nhâm mão dậu lục , mậu quý thìn tuất ngũ , tị hợi đơn tứ số

天干Thiên can	甲己 Giáp Kỷ	乙庚 Ất Canh	丙辛 Bính Tân	丁壬 Đinh Nhâm	戊癸 Mậu Quý
地支Địa chi	子午 Tý Ngọ	丑未 Sửu Mùi	寅申 Dấn Thân	卯酉 Mão Dậu	辰戍 Thìn Tuất	巳亥 Tị Hợi
数字Số tự	9	8	7	6	5	4

2、大衍之數即49，把四個干支數相加求得總數，以49減之。所得的結果除以五。余數按1水、2火、3木、4金，除盡就是5土，余數所生之五行爲納音五行。
2 , Đại diễn chi số tức 49 , bả tứ cá can chi sổ tương gia cầu đắc tổng sổ , dĩ 49 giảm chi . Sở đắc đích kết quả trừ dĩ ngũ . Dư số án 1 thủy ,2 hỏa ,3 mộc ,4 kim , trừ tận tựu thị 5 thổ , dư số sở sanh chi ngũ hành vi nạp âm ngũ hành .
3、舉例：計算甲子、乙丑的納音，計算如下：
3 , Cử lệ : kế toán giáp tý , ất sửu đích nạp âm , kế toán như hạ :
[49－（9＋9＋8＋8）]÷5＝2…余5
[49 -  ( 9 + 9 + 8 + 8 )]÷5 = 2... Dư 5
余數“５”的五行數爲土，所生者爲金，金即爲所求“甲子乙丑”之納音五行屬性。
Dư số "5 " đích ngũ hành số vi thổ , sở sanh giả vi kim , kim tức vi sở cầu " giáp tý ất sửu " chi nạp âm ngũ hành thuộc tính . 
周易天地補注：掌上巧記納音方法
Chu dịch thiên địa bổ chú : chưởng thượng xảo kí nạp âm phương pháp
（麥華盛整理：可以在掌上推算，推荐使用）
( Mạch hoa thịnh chỉnh lý : khả dĩ tại chưởng thượng thôi toán , thôi tiến sử dụng )
六十甲子的納音五行比較難記，其實是有方法就容易。有一種掌上推算的辦法。
Lục thập giáp tý đích nạp âm ngũ hành bỉ giác nan kí , kỳ thật thị hữu phương pháp tựu dung dịch . Hữu nhất chủng chưởng thượng thôi toán đích bạn pháp .
1、把十二支代入手指掌中：子丑（午未）——拇指；寅卯（申酉）——食指；辰巳（戌亥）——中指
1 , Bả thập nhị chi đại nhập thủ chỉ chưởng trung : tý sửu ( ngọ mùi ) - - mẫu chỉ ; dần mão ( thân dậu ) - - thực chỉ ; thìn tị ( tuất hợi ) - - trung chỉ
2、把納音五行分別代入指掌中：拇指（金）、小指（木）、食指（水）、中指（火）、無名指（土）；
2 , Bả nạp âm ngũ hành phân biệt đại nhập chỉ chưởng trung : mẫu chỉ ( kim ) , tiểu chỉ ( mộc ) , thực chỉ ( thủy ) , trung chỉ ( hỏa ) , vô danh chỉ ( thổ ) ;
3、把天干放在指掌中推排。推排方法是甲乙一組、丙丁一組，戊己一組，庚辛一組，壬癸一組。
3 , Bả thiên can phóng tại chỉ chưởng trung thôi bài . Thôi bài phương pháp thị giáp ất nhất tổ , bính đinh nhất tổ , mậu kỷ nhất tổ , canh tân nhất tổ , nhâm quý nhất tổ .
明白以上三步。推算法則如下。例如：丙子
Minh bạch dĩ thượng tam bộ . Thôi toán pháp tắc như hạ . Lệ như : bính tý
一、先尋地支子在何指。子在拇指；
Nhất , tiên tầm địa chi tý tại hà chỉ . Tý tại mẫu chỉ ;
二、在拇指開始推排天干，即把甲乙落于拇指，丙丁落于食指。 三、食指所代表的納音是（水）。也就是說丙子的納音是水了。
Nhị , tại mẫu chỉ khai thủy thôi bài thiên can , tức bả giáp ất lạc vu mẫu chỉ , bính đinh lạc vu thực chỉ . Tam , thực chỉ sở đại biểu đích nạp âm thị ( thủy ) . Dã tựu thị thuyết bính tý đích nạp âm thị thủy liễu .
再如：庚寅
Tái như : canh dần
先尋地支寅落于何指，在這個指中起甲乙，順排推算致庚辛，看落在何指，此指所代表之納僩五行即是庚寅的納音五行。
Tiên tầm địa chi dần lạc vu hà chỉ , tại giá cá chỉ trung khởi giáp ất , thuận bài thôi toán trí canh tân , khán lạc tại hà chỉ , thử chỉ sở đại biểu chi nạp giản ngũ hành tức thị canh dần đích nạp âm ngũ hành .
推排范例：
Thôi bài phạm lệ :
寅卯地支指落在食指，在食指起甲乙，中指丙丁，無名指戊己，小指庚辛。也就是說庚辛落在小指，小指的納音五行是木。也就是庚寅納音爲木了。
Dần mão địa chi chỉ lạc tại thực chỉ , tại thực chỉ khởi giáp ất , trung chỉ bính đinh , vô danh chỉ mậu kỷ , tiểu chỉ canh tân . Dã tựu thị thuyết canh tân lạc tại tiểu chỉ , tiểu chỉ đích nạp âm ngũ hành thị mộc . Dã tựu thị canh dần nạp âm vi mộc liễu . 

先天八卦序
Tiên thiên bát quái tự 乾一，兌二，離三，震四，巽五，坎六，艮七，坤八。
Càn nhất , đoài nhị , ly tam , chấn tứ , tốn ngũ , khảm lục , cấn thất , khôn bát .  

范圍先天數
Phạm vi tiên thiên số 一水，二火，三木，四金，五土。
Nhất thủy , nhị hỏa , tam mộc , tứ kim , ngũ thổ .  

逐月气候輔卦用事旺相定局圖
Trục nguyệt khí hậu phụ quái dụng sự vượng tương định cục đồ

立春正月節艮旺震相 Lập xuân chinh nguyệt tiết cấn vượng chấn tương	雨水正月中寅木用事 Vũ thủy chinh nguyệt trung dần mộc dụng sự	驚蟄二月節甲木用事 Kinh chập nhị nguyệt tiết giáp mộc dụng sự
春分二月中震旺巽相 Xuân phân nhị nguyệt trung chấn vượng tốn tương	清明三月節乙木用事 Thanh minh tam nguyệt tiết ất mộc dụng sự	谷雨三月中辰土用事 Cốc vũ tam nguyệt trung thìn thổ dụng sự
立夏四月節巽旺離相 Lập hạ tứ nguyệt tiết tốn vượng ly tương	小滿四月中巳火用事 Tiểu mãn tứ nguyệt trung tị hỏa dụng sự	芒種五月節丙火用事 Mang chủng ngũ nguyệt tiết bính hỏa dụng sự
夏至五月中離旺坤相 Hạ chí ngũ nguyệt trung ly vượng khôn tương	小暑六月節丁火用事 Tiểu thử lục nguyệt tiết đinh hỏa dụng sự	大暑六月中未土用事 Đại thử lục nguyệt trung vị thổ dụng sự
立秋七月節坤旺兌相 Lập thu thất nguyệt tiết khôn vượng đoài tương	處暑七月中申金用事 Xử thử thất nguyệt trung thân kim dụng sự	白露八月節庚金用事 Bạch lộ bát nguyệt tiết canh kim dụng sự
秋分八月中兌旺乾相 Thu phân bát nguyệt trung đoài vượng can tương	寒露九月節辛金用事 Hàn lộ cửu nguyệt tiết tân kim dụng sự	霜降九月中戌土用事 Sương giáng cửu nguyệt trung tuất thổ dụng sự
立冬十月節乾旺坎相 Lập đông thập nguyệt tiết can vượng khảm tương	立冬十月節乾旺坎相 Lập đông thập nguyệt tiết can vượng khảm tương	大雪十一月節壬水用事 Đại tuyết thập nhất nguyệt tiết nhâm thủy dụng sự
冬至十一月中坎旺艮相 Đông chí thập nhất nguyệt trung khảm vượng cấn tương	小寒十二月節癸水用事 Tiểu hàn thập nhị nguyệt tiết quý thủy dụng sự	大寒十二月中丑土用事 Đại hàn thập nhị nguyệt trung sửu thổ dụng sự