THIÊN LÝ MỆNH CẢO (phần 12)
- THIÊN LÝ MỆNH CẢO (phần tiếp theo)
- 貧賤凶夭篇
Bần tiện hung yêu thiên
貧
Bần
傷輕財重。
Thương khinh tài trọng .
財輕官重。
Tài khinh quan trọng .
傷重，印輕，身弱。
Thương trọng , ấn khinh , thân nhược .
財重，劫輕，身弱。
Tài trọng , kiếp khinh , thân nhược .
財輕喜食，傷而印旺。
Tài khinh hỉ thực , thương nhi ấn vượng .
財輕劫重，食傷不現。
Tài khinh kiếp trọng , thực thương bất hiện .
財多喜劫，官星制劫。
Tài đa hỉ kiếp , quan tinh chế kiếp .
喜印而財星坏印。
Hỉ ấn nhi tài tinh khôi ấn .
忌印而財星生官。
Kị ấn nhi tài tinh sanh quan .
喜財而財神被合。
Hỉ tài nhi tài thần bị hiệp .
官殺旺而喜印，財星得局。
Quan sát vượng nhi hỉ ấn , tài tinh đắc cục .
財爲忌神。
Tài vi kị thần .
用財而被衝破。
Dụng tài nhi bị xung phá .
凡命局有如上述情形，皆主貧也。
Phàm mệnh cục hữu như thượng thuật tình hình , giai chủ bần dã .
貧之區別
Bần chi khu biệt
（一）財輕官衰，逢食傷而見印綬，貧而貴。
( Nhất ) tài khinh quan suy , phùng thực thương nhi kiến ấn thụ , bần nhi quý .
（二）喜印，財星坏印，而得官星解救，貧而貴。
( Nhị ) hỉ ấn , tài tinh khôi ấn , nhi đắc quan tinh giải cứu , bần nhi quý .
（三）官殺旺而身弱，財星生助官殺。有印，則一格易得，亦貧而貴也。無印，則老于儒冠，乃清貧之格。
( Tam ) quan sát vượng nhi thân nhược , tài tinh sanh trợ quan sát . Hữu ấn , tắc nhất cách dịch đắc , diệc bần nhi quý dã . Vô ấn , tắc lão vu nho quan , nãi thanh bần chi cách .
（四）財多身難任，有幫身而不能取用，以不能從財，既貧且賤。
( Tứ ) tài đa thân nan nhiệm , hữu bang thân nhi bất năng thủ dụng , dĩ bất năng tòng tài , ký bần thả tiện .
（五）年月財星極美，而日地盡量衝之破之，乃先富后貧，或敗盡祖產，而致貧困。
( Ngũ ) niên nguyệt tài tinh cực mỹ , nhi nhật địa tận lượng xung chi phá chi , nãi tiên phú hậu bần , hoặc bại tận tổ sản , nhi trí bần khốn .
<center>賤
Tiện</center>
財者，思想齪齷，操行卑鄙之謂也。非階級低下之稱也。上級人未必無賤，下級人未必皆賤。所以賤之一字，如僞君子、假小人，最不易辯。亦衡命所最難看耳。
Tài giả , tư tưởng ác xúc, thao hành ti bỉ chi vị dã . Phi giai cấp đê hạ chi xưng dã . Thượng cấp nhân vị tất vô tiện , hạ cấp nhân vị tất giai tiện . Sở dĩ tiện chi nhất tự , như ngụy quân tử , giả tiểu nhân , tối bất dịch biện . Diệc hành mệnh sở tối nan khán nhĩ .
官輕印重而身旺。
Quan khinh ấn trọng nhi thân vượng .
官重印輕而身弱。
Quan trùng ấn khinh nhi thân nhược .
官印兩平而日主休囚。
Quan ấn lưỡng bình nhi nhật chủ hưu tù .
官輕，劫重，無財。
Quan khinh , kiếp trọng , vô tài .
官殺重，無印。
Quan sát trọng , vô ấn .
財輕，劫重，官藏。
Tài khinh , kiếp trọng , quan tàng .
官旺喜印，財星坏印。
Quan vượng hỉ ấn , tài tinh khôi ấn .
官殺重，無印，食傷強制。
Quan sát trọng , vô ấn , thực thương cường chế .
官多忌財，財星得局。
Quan đa kị tài , tài tinh đắc cục .
凡命局有如上述情形，皆主賤也。
Phàm mệnh cục hữu như thượng thuật tình hình , giai chủ tiện dã .
<center>凶
Hung</center>
凶者，逆也，咎也。貧苦而易遭刑傷破敗，多險惡風波，大抵偏枯無救之命局皆凶。
Hung giả , nghịch dã , cữu dã . Bần khổ nhi dị tao hình thương phá bại , đa hiểm ác phong ba , đại để thiên khô vô cứu chi mệnh cục giai hung .
財旺身弱無劫印。
Tài vượng thân nhược vô kiếp ấn .
殺重身輕，無傷食，印綬。
Sát trọng thân khinh , vô thương thực , ấn thụ .
用官多傷而無財。
Dụng quan đa thương nhi vô tài .
官多身弱而無印。
Quan đa thân nhược nhi vô ấn .
印劫並重而官輕殺輕制重而無財。
Ấn kiếp tịnh trọng nhi quan khinh sát khinh chế trọng nhi vô tài .
滿局比劫而無官殺。
Mãn cục tỉ kiếp nhi vô quan sát .
用食而多梟。
Dụng thực nhi đa kiêu .
忌殺而多財。
Kị sát nhi đa tài .
喜財而多劫刃。
Hỉ tài nhi đa kiếp nhận .
滿局傷食而無印。
Mãn cục thương thực nhi vô ấn .
喜印而多財。
Hỉ ấn nhi đa tài .
官輕而印重。
Quan khinh nhi ấn trọng .
喜官而殺混。
Hỉ quan nhi sát hỗn .
外格既成而又破。
Ngoại cách ký thành nhi hựu phá .
凡命局有如上述情形，皆主凶也。
Phàm mệnh cục hữu như thượng thuật tình hình , giai chủ hung dã .
<center>夭
Yêu</center>
印綬太旺，日主無着落。
Ấn thụ thái vượng , nhật chủ vô trước lạc .
財殺太旺，日主無依倚。
Tài sát thái vượng , nhật chủ vô y ỷ .
忌神與用神，雜而戰。
Kị thần dữ dụng thần , tạp nhi chiến .
喜衝而不衝。
Hỉ xung nhi bất xung .
忌合而反合。
Kị hiệp nhi phản hiệp .
忌衝而反衝。
Kị xung nhi phản xung .
喜合而不合。
Hỉ hiệp nhi bất hiệp .
日主失令，用神淺薄，而忌神深重。
Nhật chủ thất lệnh , dụng thần thiển bạc , nhi kị thần thâm trọng .
行運與用神相神無情，反與忌神結党。
Hành vận dữ dụng thần tương thần vô tình , phản dữ kị thần kết đảng .
身旺而克泄全無。
Thân vượng nhi khắc tiết toàn vô .
重用印而財星坏印。
Trùng dụng ấn nhi tài tinh khôi ấn .
身弱逢印，而重疊食傷。
Thân nhược phùng ấn , nhi trùng điệp thực thương .
金寒水冷而土濕。
Kim hàn thủy lãnh nhi thổ thấp .
火炎土燥而木枯。
Hỏa viêm thổ táo nhi mộc khô .
凡命局，有如上述情形，皆主夭也。
Phàm mệnh cục , hữu như thượng thuật tình hình , giai chủ yêu dã .
·
<center>補充篇
Bổ sung thiên</center>
上輯四卷述焉未詳，致從學諸君，或病簡短，或竟質疑。特作補充篇，以濟不逮。
Thượng tập tứ quyển thuật yên vị tường , trí tòng học chư quân , hoặc bệnh giản đoản , hoặc cánh chất nghi . Đặc tác bổ sung thiên , dĩ tể bất đãi .
天干
Thiên can
十干陰陽之异，不過陽剛陰柔，陽健陰順。陽不甚，受陰克；陰不甚，畏陽克。陰易于他從，陽難于他從。陽干气旺，陰干質堅而已。而命家作爲歌賦，比喻失倫。如稱，甲爲棟梁，乙爲蘿藤，丙爲太陽，丁爲燈燭，戊爲城牆，己爲田園，庚爲頑鐵，辛爲珠玉，壬爲江河，癸爲雨露，不可信也。
Thập can âm dương chi di , bất quá dương cương âm nhu , dương kiện âm thuận . Dương bất thậm , thụ âm khắc ; âm bất thậm , úy dương khắc . Âm dị vu tha tòng , dương nan vu tha tòng . Dương can khí vượng , âm can chất kiên nhi dĩ . Nhi mệnh gia tác vi ca phú , tỉ dụ thất luân . Như xưng , giáp vi đống lương , ất vi la đằng , bính vi thái dương , đinh vi đăng chúc , mậu vi thành tường , kỷ vi điền viên , canh vi ngoan thiết , tân vi châu ngọc , nhâm vi giang hà , quý vi vũ lộ , bất khả tín dã .
陽干主剛，威武不屈，而有惻隱之心，其處世不苟且。陰干主柔，見勢忘義，而有鄙吝之心，其處世多驕諂。大都趨利忘義之徒，皆陰气之爲戾。豪俠慷慨之人，皆陽气之獨鐘。然陰陽停勻，不偏不倚，尤屬順正之命，自無損人利己之心也。
Dương can chủ cương , uy vũ bất khuất , nhi hữu trắc ẩn chi tâm , kỳ xử thế bất cẩu thả . Âm can chủ nhu , kiến thế vong nghĩa , nhi hữu bỉ lận chi tâm , kỳ xử thế đa kiêu siểm . Đại đô xu lợi vong nghĩa chi đồ , giai âm khí chi vi lệ . Hào hiệp khảng khái chi nhân , giai dương khí chi độc chung . Nhiên âm dương đình quân , bất thiên bất ỷ , vưu thuộc thuận chánh chi mệnh , tự vô tổn nhân lợi kỷ chi tâm dã .
甲者乙之气，乙者甲之質。在天爲生气而流行于萬物者，甲也。在地爲萬物而承茲生气者，乙也。又細分之，生气之散布者，甲之甲；而生气之凝成者，甲之乙；萬物之所以有是枝葉者，乙而甲；而萬木之枝枝葉葉者，乙也乙也。方其爲甲，而乙之气已備，及其爲乙，而甲之質乃堅。有是甲乙，而木之陰陽具矣。以木類推，余者可知。甲者陽木也，木之生气也；乙者陰木也，木這形質也；庚者陽金也，秋天肅殺之气也；辛者陰金也，人僩五金之質也。木之生气，寄于木，而行于天，故逢秋天肅殺之气，而銷克殆盡。而金鐵刀斧反不能傷。木之形質，遇金鐵刀斧而斬伐無余，而肅殺之气只可外掃落葉，而根柢愈固。此所以甲以庚爲殺，以辛爲官，而乙則反是也，庚官而辛殺也。丙者陽火也，融和之气也，丁者陰火也，薪傅之火也。秋天肅殺之气，逢陽和而克去，而人僩之金，不畏陽和，此庚以丙爲煞，而辛以丙爲官也。人僩金鐵之質，逢薪傅之火而立化，而肅殺之气，不畏薪傅之火，此所以辛以丁爲煞，而庚以丁爲官也。即此以推，而余者之相克可知矣。
Giáp giả ất chi khí , ất giả giáp chi chất . Tại thiên vi sanh khí nhi lưu hành vu vạn vật giả , giáp dã . Tại địa vi vạn vật nhi thừa tư sanh khí giả , ất dã . Hựu tế phân chi , sanh khí chi tán bố giả , giáp chi giáp ; nhi sanh khí chi ngưng thành giả , giáp chi ất ; vạn vật chi sở dĩ hữu thị chi hiệp giả , ất nhi giáp ; nhi vạn mộc chi chi chi hiệp hiệp giả , ất dã ất dã . Phương kỳ vi giáp , nhi ất chi khí dĩ bị , cập kỳ vi ất , nhi giáp chi chất nãi kiên . Hữu thị giáp ất , nhi mộc chi âm dương cụ hĩ . Dĩ mộc loại thôi , dư giả khả tri . Giáp giả dương mộc dã , mộc chi sanh khí dã ; ất giả âm mộc dã , mộc giá hình chất dã ; canh giả dương kim dã , thu thiên túc sát chi khí dã ; tân giả âm kim dã , nhân giản ngũ kim chi chất dã . Mộc chi sanh khí , kí vu mộc , nhi hành vu thiên , cố phùng thu thiên túc sát chi khí , nhi tiêu khắc đãi tận . Nhi kim thiết đao phủ phản bất năng thương . Mộc chi hình chất , ngộ kim thiết đao phủ nhi trảm phạt vô dư , nhi túc sát chi khí chỉ khả ngoại tảo lạc hiệp , nhi căn để dũ cố . Thử sở dĩ giáp dĩ canh vi sát , dĩ tân vi quan , nhi ất tắc phản thị dã , canh quan nhi tân sát dã . Bính giả dương hỏa dã , dung hòa chi khí dã , đinh giả âm hỏa dã , tân phó chi hỏa dã . Thu thiên túc sát chi khí , phùng dương hòa nhi khắc khứ , nhi nhân giản chi kim , bất úy dương hòa , thử canh dĩ bính vi sát , nhi tân dĩ bính vi quan dã . Nhân giản kim thiết chi chất , phùng tân phó chi hỏa nhi lập hóa , nhi túc sát chi khí , bất úy tân phó chi hỏa , thử sở dĩ tân dĩ đinh vi sát , nhi canh dĩ đinh vi quan dã . Tức thử dĩ thôi , nhi dư giả chi tương khắc khả tri hĩ .
地支
Địa chi
地支所藏，非僅一干。故生克制化，其理多端，然以本气爲主。寅必先甲而后及丙，申必先庚而后及壬，余支皆然。陽支性動而強，吉凶之驗恒速；陰支性靜而弱，福禍之應較遲。在局在運，均以此意消息之。
Địa chi sở tàng , phi cận nhất can . Cố sanh khắc chế hóa , kỳ lý đa đoan , nhiên dĩ bổn khí vi chủ . Dần tất tiên giáp nhi hậu cập bính , thân tất tiên canh nhi hậu cập nhâm , dư chi giai nhiên . Dương chi tính động nhi cường , cát hung chi nghiệm hằng tốc ; âm chi tính tĩnh nhi nhược , phúc họa chi ứng giác trì . Tại cục tại vận , quân dĩ thử ý tiêu tức chi .
寅卯者又輿甲乙分陰陽天地，而言之者也。以甲乙而分陰陽、則甲爲陽，乙爲陰。木之行于天而爲陰陽者也，以寅卯陰陽，則寅爲陽，卯爲陰。木之存乎地而爲陰陽者也，以甲乙寅而統分陰陽，則甲乙爲陽，寅卯爲陰。木之在天成象，而在地成形者也。甲乙行乎天，而寅卯受之。寅卯存乎地，而甲乙施焉。
Dần mão giả hựu dư giáp ất phân âm dương thiên địa , nhi ngôn chi giả dã . Dĩ giáp ất nhi phân âm dương , tắc giáp vi dương , ất vi âm . Mộc chi hành vu thiên nhi vi âm dương giả dã , dĩ dần mão âm dương , tắc dần vi dương , mão vi âm . Mộc chi tồn hồ địa nhi vi âm dương giả dã , dĩ giáp ất dần nhi thống phân âm dương , tắc giáp ất vi dương , dần mão vi âm . Mộc chi tại thiên thành tượng , nhi tại địa thành hình giả dã . Giáp ất hành hồ thiên , nhi dần mão thụ chi . Dần mão tồn hồ địa , nhi giáp ất thi yên .
<center>補充篇
Bổ sung thiên</center>
上輯四卷述焉未詳，致從學諸君，或病簡短，或竟質疑。特作補充篇，以濟不逮。
Thượng tập tứ quyển thuật yên vị tường , trí tòng học chư quân , hoặc bệnh giản đoản , hoặc cánh chất nghi . Đặc tác bổ sung thiên , dĩ tể bất đãi .
天干
Thiên can
十干陰陽之异，不過陽剛陰柔，陽健陰順。陽不甚，受陰克；陰不甚，畏陽克。陰易于他從，陽難于他從。陽干气旺，陰干質堅而已。而命家作爲歌賦，比喻失倫。如稱，甲爲棟梁，乙爲蘿藤，丙爲太陽，丁爲燈燭，戊爲城牆，己爲田園，庚爲頑鐵，辛爲珠玉，壬爲江河，癸爲雨露，不可信也。
Thập can âm dương chi di , bất quá dương cương âm nhu , dương kiện âm thuận . Dương bất thậm , thụ âm khắc ; âm bất thậm , úy dương khắc . Âm dị vu tha tòng , dương nan vu tha tòng . Dương can khí vượng , âm can chất kiên nhi dĩ . Nhi mệnh gia tác vi ca phú , tỉ dụ thất luân . Như xưng , giáp vi đống lương , ất vi la đằng , bính vi thái dương , đinh vi đăng chúc , mậu vi thành tường , kỷ vi điền viên , canh vi ngoan thiết , tân vi châu ngọc , nhâm vi giang hà , quý vi vũ lộ , bất khả tín dã .
陽干主剛，威武不屈，而有惻隱之心，其處世不苟且。陰干主柔，見勢忘義，而有鄙吝之心，其處世多驕諂。大都趨利忘義之徒，皆陰气之爲戾。豪俠慷慨之人，皆陽气之獨鐘。然陰陽停勻，不偏不倚，尤屬順正之命，自無損人利己之心也。
Dương can chủ cương , uy vũ bất khuất , nhi hữu trắc ẩn chi tâm , kỳ xử thế bất cẩu thả . Âm can chủ nhu , kiến thế vong nghĩa , nhi hữu bỉ lận chi tâm , kỳ xử thế đa kiêu siểm . Đại đô xu lợi vong nghĩa chi đồ , giai âm khí chi vi lệ . Hào hiệp khảng khái chi nhân , giai dương khí chi độc chung . Nhiên âm dương đình quân , bất thiên bất ỷ , vưu thuộc thuận chánh chi mệnh , tự vô tổn nhân lợi kỷ chi tâm dã .
甲者乙之气，乙者甲之質。在天爲生气而流行于萬物者，甲也。在地爲萬物而承茲生气者，乙也。又細分之，生气之散布者，甲之甲；而生气之凝成者，甲之乙；萬物之所以有是枝葉者，乙而甲；而萬木之枝枝葉葉者，乙也乙也。方其爲甲，而乙之气已備，及其爲乙，而甲之質乃堅。有是甲乙，而木之陰陽具矣。以木類推，余者可知。甲者陽木也，木之生气也；乙者陰木也，木這形質也；庚者陽金也，秋天肅殺之气也；辛者陰金也，人僩五金之質也。木之生气，寄于木，而行于天，故逢秋天肅殺之气，而銷克殆盡。而金鐵刀斧反不能傷。木之形質，遇金鐵刀斧而斬伐無余，而肅殺之气只可外掃落葉，而根柢愈固。此所以甲以庚爲殺，以辛爲官，而乙則反是也，庚官而辛殺也。丙者陽火也，融和之气也，丁者陰火也，薪傅之火也。秋天肅殺之气，逢陽和而克去，而人僩之金，不畏陽和，此庚以丙爲煞，而辛以丙爲官也。人僩金鐵之質，逢薪傅之火而立化，而肅殺之气，不畏薪傅之火，此所以辛以丁爲煞，而庚以丁爲官也。即此以推，而余者之相克可知矣。
Giáp giả ất chi khí , ất giả giáp chi chất . Tại thiên vi sanh khí nhi lưu hành vu vạn vật giả , giáp dã . Tại địa vi vạn vật nhi thừa tư sanh khí giả , ất dã . Hựu tế phân chi , sanh khí chi tán bố giả , giáp chi giáp ; nhi sanh khí chi ngưng thành giả , giáp chi ất ; vạn vật chi sở dĩ hữu thị chi hiệp giả , ất nhi giáp ; nhi vạn mộc chi chi chi hiệp hiệp giả , ất dã ất dã . Phương kỳ vi giáp , nhi ất chi khí dĩ bị , cập kỳ vi ất , nhi giáp chi chất nãi kiên . Hữu thị giáp ất , nhi mộc chi âm dương cụ hĩ . Dĩ mộc loại thôi , dư giả khả tri . Giáp giả dương mộc dã , mộc chi sanh khí dã ; ất giả âm mộc dã , mộc giá hình chất dã ; canh giả dương kim dã , thu thiên túc sát chi khí dã ; tân giả âm kim dã , nhân giản ngũ kim chi chất dã . Mộc chi sanh khí , kí vu mộc , nhi hành vu thiên , cố phùng thu thiên túc sát chi khí , nhi tiêu khắc đãi tận . Nhi kim thiết đao phủ phản bất năng thương . Mộc chi hình chất , ngộ kim thiết đao phủ nhi trảm phạt vô dư , nhi túc sát chi khí chỉ khả ngoại tảo lạc hiệp , nhi căn để dũ cố . Thử sở dĩ giáp dĩ canh vi sát , dĩ tân vi quan , nhi ất tắc phản thị dã , canh quan nhi tân sát dã . Bính giả dương hỏa dã , dung hòa chi khí dã , đinh giả âm hỏa dã , tân phó chi hỏa dã . Thu thiên túc sát chi khí , phùng dương hòa nhi khắc khứ , nhi nhân giản chi kim , bất úy dương hòa , thử canh dĩ bính vi sát , nhi tân dĩ bính vi quan dã . Nhân giản kim thiết chi chất , phùng tân phó chi hỏa nhi lập hóa , nhi túc sát chi khí , bất úy tân phó chi hỏa , thử sở dĩ tân dĩ đinh vi sát , nhi canh dĩ đinh vi quan dã . Tức thử dĩ thôi , nhi dư giả chi tương khắc khả tri hĩ .
地支
Địa chi
地支所藏，非僅一干。故生克制化，其理多端，然以本气爲主。寅必先甲而后及丙，申必先庚而后及壬，余支皆然。陽支性動而強，吉凶之驗恒速；陰支性靜而弱，福禍之應較遲。在局在運，均以此意消息之。
Địa chi sở tàng , phi cận nhất can . Cố sanh khắc chế hóa , kỳ lý đa đoan , nhiên dĩ bổn khí vi chủ . Dần tất tiên giáp nhi hậu cập bính , thân tất tiên canh nhi hậu cập nhâm , dư chi giai nhiên . Dương chi tính động nhi cường , cát hung chi nghiệm hằng tốc ; âm chi tính tĩnh nhi nhược , phúc họa chi ứng giác trì . Tại cục tại vận , quân dĩ thử ý tiêu tức chi .
寅卯者又輿甲乙分陰陽天地，而言之者也。以甲乙而分陰陽、則甲爲陽，乙爲陰。木之行于天而爲陰陽者也，以寅卯陰陽，則寅爲陽，卯爲陰。木之存乎地而爲陰陽者也，以甲乙寅而統分陰陽，則甲乙爲陽，寅卯爲陰。木之在天成象，而在地成形者也。甲乙行乎天，而寅卯受之。寅卯存乎地，而甲乙施焉。
Dần mão giả hựu dư giáp ất phân âm dương thiên địa , nhi ngôn chi giả dã . Dĩ giáp ất nhi phân âm dương , tắc giáp vi dương , ất vi âm . Mộc chi hành vu thiên nhi vi âm dương giả dã , dĩ dần mão âm dương , tắc dần vi dương , mão vi âm . Mộc chi tồn hồ địa nhi vi âm dương giả dã , dĩ giáp ất dần nhi thống phân âm dương , tắc giáp ất vi dương , dần mão vi âm . Mộc chi tại thiên thành tượng , nhi tại địa thành hình giả dã . Giáp ất hành hồ thiên , nhi dần mão thụ chi . Dần mão tồn hồ địa , nhi giáp ất thi yên .
·
子午卯酉，秉气最専；寅甲巳亥，容積最廣；辰戌丑未，收斂最宜。
Tý ngọ mão dậu , bỉnh khí tối chuyên ; dần giáp tị hợi , dung tích tối quảng ; thìn tuất sửu mùi , thu liễm tối nghi .
子午未屬陽因子中藏癸水，午中藏丁火，所謂體陽而有陰故作陰論。巳亥本屬陰、因巳中藏丙火，亥中藏壬水，所爲體且則用陽，故作陽論。
Tý ngọ vị thuộc dương nhân tý trung tàng quý thủy , ngọ trung tàng đinh hỏa , sở vị thể dương nhi hữu âm cố tác âm luận . Tị hợi bổn thuộc âm , nhân tị trung tàng bính hỏa , hợi trung tạng nhâm thủy , sở vi thể thả tắc dụng dương , cố tác dương luận .
陰陽生死
Âm dương sanh tử
干動而不息，支靜而有常。以每干流地于十二支之月，而生旺墓絕系焉。陽主聚，以進爲進，故主順。陰主散，以退爲進，故主逆。此長生沐浴等項，所以有陽順陰逆之殊也。四時之運，成功者去、等用者進。故每干流于十二支之月而生旺墓絕，又有一定。陽之所生，即陰這所死，彼此互換，自然之運也。即以甲乙論，甲爲木之陽，天之生气流行萬木者，是故生于亥而死于午。乙爲木之陰，木之枝枝葉葉受天生者，是故生于午而死于亥。木當亥月，正枝葉剝落，而內之生气，已收藏飽足。可以爲來春發泄之機，此其所以生于亥也。木當午月，正枝葉繁盛之候，而甲何以死，卻不知外雖繁盛，而內之生气發泄已盡。此其所以死于午也。乙木反是，午月枝葉繁盛即爲之生。亥月枝葉剝落即爲之死。以質而論，自與气殊也。以甲乙爲例，余可知矣。支有十二月，故每干自長生至胎養，亦分十二位。气之由盛而衰，衰而復盛，逐節細分，遂成十二。而長生沐浴等名，則假借形容之詞也。長生者，猶人之初生也；沐浴者，猶人既生之后，而沐浴以去垢也。如果核既爲苗，則前之青殼，洗而去之矣。冠帶者，形气漸長，猶人之年長而冠帶也；臨官者，由長而壯，猶人之可以出任出；帝旺者，壯盛之極，猶人之可以輔帝而大有爲也；衰者，盛極而衰，物之初變也；病者，衰之甚也；死者；气之必盡而無余也；墓得，造化收藏，猶人之埋于土者也；絕者，前之气已絕而后气將續也；胎者，后之气續而結聚成胎也；養者，如人養胎母腹也。自是而后，長生循環無端矣。
Can động nhi bất tức , chi tĩnh nhi hữu thường . Dĩ mỗi can lưu địa vu thập nhị chi chi nguyệt , nhi sanh vượng mộ tuyệt hệ yên . Dương chủ tụ , dĩ tiến vi tiến , cố chủ thuận . Âm chủ tán , dĩ thối vi tiến , cố chủ nghịch . Thử trường sinh mộc dục đẳng hạng , sở dĩ hữu dương thuận âm nghịch chi thù dã . Tứ thời chi vận , thành công giả khứ , đẳng dụng giả tiến . Cố mỗi can lưu vu thập nhị chi chi nguyệt nhi sanh vượng mộ tuyệt , hựu hữu nhất định . Dương chi sở sanh , tức âm giá sở tử , bỉ thử hỗ hoán , tự nhiên chi vận dã . Tức dĩ giáp ất luận , giáp vi mộc chi dương , thiên chi sanh khí lưu hành vạn mộc giả , thị cố sanh vu hợi nhi tử vu ngọ . Ất vi mộc chi âm , mộc chi chi chi diệp diệp thụ thiên sanh giả , thị cố sanh vu ngọ nhi tử vu hợi . Mộc đương hợi nguyệt , chánh chi diệp bác lạc , nhi nội chi sanh khí , dĩ thu tàng bão túc . Khả dĩ vi lai xuân phát tiết chi cơ , thử kỳ sở dĩ sanh vu hợi dã . Mộc đương ngọ nguyệt , chánh chi diệp phồn thịnh chi hậu , nhi giáp hà dĩ tử , khước bất tri ngoại tuy phồn thịnh , nhi nội chi sanh khí phát tiết dĩ tận . Thử kỳ sở dĩ tử vu ngọ dã . Ất mộc phản thị , ngọ nguyệt chi diệp phồn thịnh tức vi chi sanh . Hợi nguyệt chi diệp bác lạc tức vi chi tử . Dĩ chất nhi luận , tự dữ khí thù dã . Dĩ giáp ất vi lệ , dư khả tri hĩ . Chi hữu thập nhị nguyệt , cố mỗi can tự trường sinh chí thai dưỡng , diệc phân thập nhị vị . Khí chi do thịnh nhi suy , suy nhi phục thịnh , trục tiết tế phân , toại thành thập nhị . Nhi trường sinh mộc dục đẳng danh , tắc giả tá hình dung chi từ dã . Trường sinh giả , do nhân chi sơ sanh dã ; mộc dục giả , do nhân ký sanh chi hậu , nhi mộc dục dĩ khứ cấu dã . Như quả hạch ký vi miêu , tắc tiền chi thanh xác , tẩy nhi khứ chi hĩ . Quan đái giả , hình khí tiệm trường , do nhân chi niên trưởng nhi quan đái dã ; lâm quan giả , do trưởng nhi tráng , do nhân chi khả dĩ xuất nhiệm xuất ; đế vượng giả , tráng thịnh chi cực , do nhân chi khả dĩ phụ đế nhi đại hữu vi dã ; suy giả , thịnh cực nhi suy , vật chi sơ biến dã ; bệnh giả , suy chi thậm dã ; tử giả ; khí chi tất tận nhi vô dư dã ; mộ đắc , tạo hóa thu tàng , do nhân chi mai vu thổ giả dã ; tuyệt giả , tiền chi khí dĩ tuyệt nhi hậu khí tương tục dã ; thai giả , hậu chi khí tục nhi kết tụ thành thai dã ; dưỡng giả , như nhân dưỡng thai mẫu phúc dã . Tự thị nhi hậu , trường sinh tuần hoàn vô đoan hĩ .
帝旺盛極，盛極將衰，不若長生沐浴冠帶之方興未艾。絕，爲衰極，衰極將盛，遠勝衰病死之全無生气。
Đế vượng thịnh cực , thịnh cực tương suy , bất nhược trường sinh mộc dục quan đái chi phương hưng vị ngải . Tuyệt , vi suy cực , suy cực tương thịnh , viễn thắng suy bệnh tử chi toàn vô sanh khí .
干克
Can khắc
十干代表五行，分爲兩金、兩木、兩水、兩火、兩土。金克木，故庚辛克甲乙；木克土，故甲乙克戊己；土克水，故戊己克壬癸；水克火，故壬癸克丙丁；火克金，故丙丁克庚辛。是以干之相克，即代表五行之戰斗也。
Thập can đại biểu ngũ hành , phân vi lưỡng kim , lưỡng mộc , lưỡng thủy , lưỡng hỏa , lưỡng thổ . Kim khắc mộc , cố canh tân khắc giáp ất ; mộc khắc thổ , cố giáp ất khắc mậu kỷ ; thổ khắc thủy , cố mậu kỷ khắc nhâm quý ; thủy khắc hỏa , cố nhâm quý khắc bính đinh ; hỏa khắc kim , cố bính đinh khắc canh tân . Thị dĩ can chi tương khắc , tức đại biểu ngũ hành chi chiến đấu dã .
子午卯酉，秉气最専；寅甲巳亥，容積最廣；辰戌丑未，收斂最宜。
Tý ngọ mão dậu , bỉnh khí tối chuyên ; dần giáp tị hợi , dung tích tối quảng ; thìn tuất sửu mùi , thu liễm tối nghi .
子午未屬陽因子中藏癸水，午中藏丁火，所謂體陽而有陰故作陰論。巳亥本屬陰、因巳中藏丙火，亥中藏壬水，所爲體且則用陽，故作陽論。
Tý ngọ vị thuộc dương nhân tý trung tàng quý thủy , ngọ trung tàng đinh hỏa , sở vị thể dương nhi hữu âm cố tác âm luận . Tị hợi bổn thuộc âm , nhân tị trung tàng bính hỏa , hợi trung tạng nhâm thủy , sở vi thể thả tắc dụng dương , cố tác dương luận .
陰陽生死
Âm dương sanh tử
干動而不息，支靜而有常。以每干流地于十二支之月，而生旺墓絕系焉。陽主聚，以進爲進，故主順。陰主散，以退爲進，故主逆。此長生沐浴等項，所以有陽順陰逆之殊也。四時之運，成功者去、等用者進。故每干流于十二支之月而生旺墓絕，又有一定。陽之所生，即陰這所死，彼此互換，自然之運也。即以甲乙論，甲爲木之陽，天之生气流行萬木者，是故生于亥而死于午。乙爲木之陰，木之枝枝葉葉受天生者，是故生于午而死于亥。木當亥月，正枝葉剝落，而內之生气，已收藏飽足。可以爲來春發泄之機，此其所以生于亥也。木當午月，正枝葉繁盛之候，而甲何以死，卻不知外雖繁盛，而內之生气發泄已盡。此其所以死于午也。乙木反是，午月枝葉繁盛即爲之生。亥月枝葉剝落即爲之死。以質而論，自與气殊也。以甲乙爲例，余可知矣。支有十二月，故每干自長生至胎養，亦分十二位。气之由盛而衰，衰而復盛，逐節細分，遂成十二。而長生沐浴等名，則假借形容之詞也。長生者，猶人之初生也；沐浴者，猶人既生之后，而沐浴以去垢也。如果核既爲苗，則前之青殼，洗而去之矣。冠帶者，形气漸長，猶人之年長而冠帶也；臨官者，由長而壯，猶人之可以出任出；帝旺者，壯盛之極，猶人之可以輔帝而大有爲也；衰者，盛極而衰，物之初變也；病者，衰之甚也；死者；气之必盡而無余也；墓得，造化收藏，猶人之埋于土者也；絕者，前之气已絕而后气將續也；胎者，后之气續而結聚成胎也；養者，如人養胎母腹也。自是而后，長生循環無端矣。
Can động nhi bất tức , chi tĩnh nhi hữu thường . Dĩ mỗi can lưu địa vu thập nhị chi chi nguyệt , nhi sanh vượng mộ tuyệt hệ yên . Dương chủ tụ , dĩ tiến vi tiến , cố chủ thuận . Âm chủ tán , dĩ thối vi tiến , cố chủ nghịch . Thử trường sinh mộc dục đẳng hạng , sở dĩ hữu dương thuận âm nghịch chi thù dã . Tứ thời chi vận , thành công giả khứ , đẳng dụng giả tiến . Cố mỗi can lưu vu thập nhị chi chi nguyệt nhi sanh vượng mộ tuyệt , hựu hữu nhất định . Dương chi sở sanh , tức âm giá sở tử , bỉ thử hỗ hoán , tự nhiên chi vận dã . Tức dĩ giáp ất luận , giáp vi mộc chi dương , thiên chi sanh khí lưu hành vạn mộc giả , thị cố sanh vu hợi nhi tử vu ngọ . Ất vi mộc chi âm , mộc chi chi chi diệp diệp thụ thiên sanh giả , thị cố sanh vu ngọ nhi tử vu hợi . Mộc đương hợi nguyệt , chánh chi diệp bác lạc , nhi nội chi sanh khí , dĩ thu tàng bão túc . Khả dĩ vi lai xuân phát tiết chi cơ , thử kỳ sở dĩ sanh vu hợi dã . Mộc đương ngọ nguyệt , chánh chi diệp phồn thịnh chi hậu , nhi giáp hà dĩ tử , khước bất tri ngoại tuy phồn thịnh , nhi nội chi sanh khí phát tiết dĩ tận . Thử kỳ sở dĩ tử vu ngọ dã . Ất mộc phản thị , ngọ nguyệt chi diệp phồn thịnh tức vi chi sanh . Hợi nguyệt chi diệp bác lạc tức vi chi tử . Dĩ chất nhi luận , tự dữ khí thù dã . Dĩ giáp ất vi lệ , dư khả tri hĩ . Chi hữu thập nhị nguyệt , cố mỗi can tự trường sinh chí thai dưỡng , diệc phân thập nhị vị . Khí chi do thịnh nhi suy , suy nhi phục thịnh , trục tiết tế phân , toại thành thập nhị . Nhi trường sinh mộc dục đẳng danh , tắc giả tá hình dung chi từ dã . Trường sinh giả , do nhân chi sơ sanh dã ; mộc dục giả , do nhân ký sanh chi hậu , nhi mộc dục dĩ khứ cấu dã . Như quả hạch ký vi miêu , tắc tiền chi thanh xác , tẩy nhi khứ chi hĩ . Quan đái giả , hình khí tiệm trường , do nhân chi niên trưởng nhi quan đái dã ; lâm quan giả , do trưởng nhi tráng , do nhân chi khả dĩ xuất nhiệm xuất ; đế vượng giả , tráng thịnh chi cực , do nhân chi khả dĩ phụ đế nhi đại hữu vi dã ; suy giả , thịnh cực nhi suy , vật chi sơ biến dã ; bệnh giả , suy chi thậm dã ; tử giả ; khí chi tất tận nhi vô dư dã ; mộ đắc , tạo hóa thu tàng , do nhân chi mai vu thổ giả dã ; tuyệt giả , tiền chi khí dĩ tuyệt nhi hậu khí tương tục dã ; thai giả , hậu chi khí tục nhi kết tụ thành thai dã ; dưỡng giả , như nhân dưỡng thai mẫu phúc dã . Tự thị nhi hậu , trường sinh tuần hoàn vô đoan hĩ .
帝旺盛極，盛極將衰，不若長生沐浴冠帶之方興未艾。絕，爲衰極，衰極將盛，遠勝衰病死之全無生气。
Đế vượng thịnh cực , thịnh cực tương suy , bất nhược trường sinh mộc dục quan đái chi phương hưng vị ngải . Tuyệt , vi suy cực , suy cực tương thịnh , viễn thắng suy bệnh tử chi toàn vô sanh khí .
干克
Can khắc
十干代表五行，分爲兩金、兩木、兩水、兩火、兩土。金克木，故庚辛克甲乙；木克土，故甲乙克戊己；土克水，故戊己克壬癸；水克火，故壬癸克丙丁；火克金，故丙丁克庚辛。是以干之相克，即代表五行之戰斗也。
Thập can đại biểu ngũ hành , phân vi lưỡng kim , lưỡng mộc , lưỡng thủy , lưỡng hỏa , lưỡng thổ . Kim khắc mộc , cố canh tân khắc giáp ất ; mộc khắc thổ , cố giáp ất khắc mậu kỷ ; thổ khắc thủy , cố mậu kỷ khắc nhâm quý ; thủy khắc hỏa , cố nhâm quý khắc bính đinh ; hỏa khắc kim , cố bính đinh khắc canh tân . Thị dĩ can chi tương khắc , tức đại biểu ngũ hành chi chiến đấu dã .
·
干克之影響
Can khắc chi ảnh hưởng
（一）如庚見甲。庚爲主克，甲爲受克。受克者敗盡無余，主克者雖勝亦勞，所謂兩敗俱傷是也。
( Nhất ) như canh kiến giáp . Canh vi chủ khắc , giáp vi thụ khắc . Thụ khắc giả bại tận vô dư , chủ khắc giả tuy thắng diệc lao , sở vị lưỡng bại câu thương thị dã .
（二）日干本身，逢克我或我克，不作兩敗俱傷論。蓋克我者爲官，我克者爲財。是我之財官，何爲兩敗耶。
( Nhị ) nhật can bổn thân , phùng khắc ngã hoặc ngã khắc , bất tác lưỡng bại câu thương luận . Cái khắc ngã giả vi quan , ngã khắc giả vi tài . Thị ngã chi tài quan , hà vi lưỡng bại da .
（三）如庚年甲月相克。既兩敗俱傷。似非局中之喜，然或庚或甲，若爲局中喜神，相克固凶，若爲局中忌神，則因克而反和解凶也。
( Tam ) như canh niên giáp nguyệt tương khắc . Ký lưỡng bại câu thương . Tự phi cục trung chi hỉ , nhiên hoặc canh hoặc giáp , nhược vi cục trung hỉ thần , tương khắc cố hung , nhược vi cục trung kị thần , tắc nhân khắc nhi phản hòa giải hung dã .
干克之區別
Can khắc chi khu biệt
（一）如年庚月甲。地位最爲貼近，克爲亦爲最重。
( Nhất ) như niên canh nguyệt giáp . Địa vị tối vi thiếp cận , khắc vi diệc vi tối trọng .
（二）如庚載申。甲載寅，或兩庚兩甲，勢均力敵，克力亦重。
( Nhị ) như canh tái thân . Giáp tái dần , hoặc lưỡng canh lưỡng giáp , thế quân lực địch , khắc lực diệc trọng .
（三）如兩庚一甲，一甲已不敵一庚，逢兩庚更如摧枯拉朽當非勁戰敵，戰克反輕。
( Tam ) như lưỡng canh nhất giáp , nhất giáp dĩ bất địch nhất canh , phùng lưỡng canh canh như tồi khô lạp hủ đương phi kính chiến địch , chiến khắc phản khinh .
（四）如兩甲一庚，一甲不敵一庚，兩甲則其力較勁，而戰克反重。
( Tứ ) như lưỡng giáp nhất canh , nhất giáp bất địch nhất canh , lưỡng giáp tắc kỳ lực giác kính , nhi chiến khắc phản trọng .
（五）如一庚一甲。甲爲受克，然甲木得時或得勢，則庚難取勝，而甲未受創。務必兩弱庚而一強甲，方成戰局也。
( Ngũ ) như nhất canh nhất giáp . Giáp vi thụ khắc , nhiên giáp mộc đắc thời hoặc đắc thế , tắc canh nan thủ thắng , nhi giáp vị thụ sang . Vụ tất lưỡng nhược canh nhi nhất cường giáp , phương thành chiến cục dã .
（六）如庚年甲巳(日)，有月柱僩隔，克力較輕。
( Lục ) như canh niên giáp tị (nhật) , hữu nguyệt trụ gián cách , khắc lực giác khinh .
[Có thể in sai giáp nhật thay vì giáp tị]
（七）如庚年甲時。有月柱日柱僩隔，地位愈遠，克力愈輕。
( Thất ) như canh niên giáp thời . Hữu nguyệt trụ nhật trụ gián cách , địa vị dũ viễn , khắc lực dũ khinh .
（八）如庚年壬月甲日。壬水泄庚金而生甲木，則庚與甲，有壬調解，似克而非克。
( Bát ) như canh niên nhâm nguyệt giáp nhật . Nhâm thủy tiết canh kim nhi sanh giáp mộc , tắc canh dữ giáp , hữu nhâm điều giải , tự khắc nhi phi khắc .
（九）如庚年丙月甲日。庚甲本克，今逢丙火克庚，則庚甲不克，而轉爲同仁庚相克矣。
( Cửu ) như canh niên bính nguyệt giáp nhật . Canh giáp bổn khắc , kim phùng bính hỏa khắc canh , tắc canh giáp bất khắc , nhi chuyển vi đồng nhân canh tương khắc hĩ .
（十）如庚年甲月壬時。雖壬水泄庚金而生甲木，但以壬水遠隔。庚甲地位接近，仍作克論。
( Thập ) như canh niên giáp nguyệt nhâm thời . Tuy nhâm thủy tiết canh kim nhi sanh giáp mộc , đãn dĩ nhâm thủy viễn cách . Canh giáp địa vị tiếp cận , nhưng tác khắc luận .
（十一）如庚年甲月丙時。丙在時，庚在年，地位遠隔，不能相克。庚與甲則地位接近，故仍以庚金克木論也。
( Thập nhất ) như canh niên giáp nguyệt bính thời . Bính tại thời , canh tại niên , địa vị viễn cách , bất năng tương khắc . Canh dữ giáp tắc địa vị tiếp cận , cố nhưng dĩ canh kim khắc mộc luận dã .
（十二）如庚年甲月戊日。若庚金最強，則作庚克甲，不成甲克戊矣。若甲木最強，則作甲克戊，不成庚克甲矣。若戊土最強，則只庚可克甲，而甲不可克戊。
( Thập nhị ) như canh niên giáp nguyệt mậu nhật . Nhược canh kim tối cường , tắc tác canh khắc giáp , bất thành giáp khắc mậu hĩ . Nhược giáp mộc tối cường , tắc tác giáp khắc mậu , bất thành canh khắc giáp hĩ . Nhược mậu thổ tối cường , tắc chỉ canh khả khắc giáp , nhi giáp bất khả khắc mậu .
（十三）陽干克陽干，陰干克陰干，克力最重。陰干克陽干，次之。陽干往往不克陰干，作干合論。
( Thập tam ) dương can khắc dương can , âm can khắc âm can , khắc lực tối trọng . Âm can khắc dương can , thứ chi . Dương can vãng vãng bất khắc âm can , tác can hiệp luận .
干合
Can hiệp
庚見甲，二陽相竟而成克；辛見乙，二陰不足而成克。乙見庚，或庚見乙，則陰陽相見爲合，如男女相見，而成夫婦之道焉。蓋基于易經所謂一陰一陽之謂道，偏陰偏陽之謂疾也。
Canh kiến giáp , nhị dương tương cánh nhi thành khắc ; tân kiến ất , nhị âm bất túc nhi thành khắc . Ất kiến canh , hoặc canh kiến ất , tắc âm dương tương kiến vi hiệp , như nam nữ tương kiến , nhi thành phu phụ chi đạo yên . Cái cơ vu dịch kinh sở vị nhất âm nhất dương chi vị đạo , thiên âm thiên dương chi vị tật dã .
干合之影響
Can hiệp chi ảnh hưởng
（一）如甲日見辛，辛爲甲官。若透丙合辛，則辛非甲官矣。丙爲甲食，然既作合，亦非甲食矣。故合者，並去而兩有所絆也。
( Nhất ) như giáp nhật kiến tân , tân vi giáp quan . Nhược thấu bính hiệp tân , tắc tân phi giáp quan hĩ . Bính vi giáp thực , nhiên ký tác hiệp , diệc phi giáp thực hĩ . Cố hiệp giả , tịnh khứ nhi lưỡng hữu sở bán dã .
（二）日干本身之合不受合去影響。蓋六陽逢財，六陰逢官，俱是作合，和乙日逢庚，乙庚作合，庚爲我官，是我合之，何爲合去耶！
( Nhị ) nhật can bổn thân chi hiệp bất thụ hiệp khứ ảnh hưởng . Cái lục dương phùng tài , lục âm phùng quan , câu thị tác hiệp , hòa ất nhật phùng canh , ất canh tác hiệp , canh vi ngã quan , thị ngã hiệp chi , hà vi hiệp khứ da !
（三）如丙年辛月作合。既丙辛兩有所絆，似非命局之喜。然或丙或辛，若爲日干所喜，合去固凶，若爲日干所忌，則合去反得解凶也。
( Tam ) như bính niên tân nguyệt tác hiệp . Ký bính tân lưỡng hữu sở bán , tự phi mệnh cục chi hỉ . Nhiên hoặc bính hoặc tân , nhược vi nhật can sở hỉ , hiệp khứ cố hung , nhược vi nhật can sở kị , tắc hiệp khứ phản đắc giải hung dã .
干合之區別
Can hiệp chi khu biệt
（一）如甲年己月。甲己之地位緊貼，合力最重。
( Nhất ) như giáp niên kỷ nguyệt . Giáp kỷ chi địa vị khẩn thiếp , hợp lực tối trọng .
（二）如甲在年上，己在時上。隔位太遠，合而不能合也，半合也。其爲祝福，得十之二三而己。
( Nhị ) như giáp tại niên thượng , kỷ tại thời thượng . Cách vị thái viễn , hiệp nhi bất năng hiệp dã , bán hiệp dã . Kỳ vi chúc phúc , đắc thập chi nhị tam nhi kỷ .
（三）如丙辛相合。若丙火得時得勢，縱爲所絆，仍有六七分能力。辛金失時。失勢，又被羈絆，力更輕微矣。
( Tam ) như bính tân tương hợp . Nhược bính hỏa đắc thời đắc thế , túng vi sở bán , nhưng hữu lục thất phân năng lực . Tân kim thất thời . Thất thế , hựu bị ky bán , lực canh khinh vi hĩ .
（四）如兩辛一丙。兩丙一辛，兩丁一壬，兩壬一丁。猶二女一夫，一女二夫，難免爭妒，故爲妒合。雖有合意，其情不専。爲禍爲福，得十分之五六而已。
( Tứ ) như lưỡng tân nhất bính . Lưỡng bính nhất tân , lưỡng đinh nhất nhâm , lưỡng nhâm nhất đinh . Do nhị nữ nhất phu , nhất nữ nhị phu , nan miễn tranh đố , cố vi đố hiệp . Tuy hữu hợp ý , kỳ tình bất chuyên . Vi họa vi phúc , đắc thập phân chi ngũ lục nhi dĩ .
（五）如庚年乙月甲日乙時。雖兩乙合一庚，因甲日隔之，全無爭妒之意，年庚月乙仍作純粹之合也。
( Ngũ ) như canh niên ất nguyệt giáp nhật ất thời . Tuy lưỡng ất hợp nhất canh , nhân giáp nhật cách chi , toàn vô tranh đố chi ý , niên canh nguyệt ất nhưng tác thuần túy chi hiệp dã .
（六）如乙年庚月乙日，庚金左右合乙，是皆可合也，妒合是也。乙年乙月庚日，月乙與日庚相拿上乙以地位之隔，雖有合庚之意，而不作合論矣。庚年乙月乙日，年庚合月乙，日乙以地位之隔，雖有合庚之意，亦不作合論矣。
( Lục ) như ất niên canh nguyệt ất nhật , canh kim tả hữu hiệp ất , thị giai khả hiệp dã , đố hiệp thị dã . Ất niên ất nguyệt canh nhật , nguyệt ất dữ nhật canh tương nã thượng ất dĩ địa vị chi cách , tuy hữu hiệp canh chi ý , nhi bất tác hiệp luận hĩ . Canh niên ất nguyệt ất nhật , niên canh hiệp nguyệt ất , nhật ất dĩ địa vị chi cách , tuy hữu hiệp canh chi ý , diệc bất tác hiệp luận hĩ .
干克干合並見
Can khắc can hợp tịnh kiến
命有天干克合並見者。若用神在于地支，自無議克、議合之必要。惟若用神求諸干上，則必先以克合之力，輕重較量，然后取用爲妥。特立法例五則如后：
Mệnh hữu thiên can khắc hợp tịnh kiến giả . Nhược dụng thần tại vu địa chi , tự vô nghị khắc , nghị hiệp chi tất yếu . Duy nhược dụng thần cầu chư can thượng , tắc tất tiên dĩ khắc hiệp chi lực , khinh trọng giác lượng , nhiên hậu thủ dụng vi thỏa . Đặc lập pháp lệ ngũ tắc như hậu :
（一）如庚年乙月甲日。以地位論，庚乙緊貼，庚甲僩隔，當作合不作克也。
( Nhất ) như canh niên ất nguyệt giáp nhật . Dĩ địa vị luận , canh ất khẩn thiếp , canh giáp gián cách , đương tác hiệp bất tác khắc dã .
（二）如庚年辛月乙日。以地位論，辛乙緊貼。庚乙僩隔，當作克不作合也。
( Nhị ) như canh niên tân nguyệt ất nhật . Dĩ địa vị luận , tân ất khẩn thiếp . Canh ất gián cách , đương tác khắc bất tác hiệp dã .
（三）如甲年庚月乙日。克合並見，且皆貼近。以主克受克論，庚可勝甲，甲不能勝庚，則庚乙相合，甲不得侵，自作合論。
( Tam ) như giáp niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận . Dĩ chủ khắc thụ khắc luận , canh khả thắng giáp , giáp bất năng thắng canh , tắc canh ất tương hợp , giáp bất đắc xâm , tự tác hiệp luận .
（四）如丙年庚月乙日。克合並見，且皆貼近。以主克受克論，丙能勝庚，庚不能勝丙，則乙庚相合，丙得侵庚，自作克論。
( Tứ ) như bính niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận . Dĩ chủ khắc thụ khắc luận , bính năng thắng canh , canh bất năng thắng bính , tắc ất canh tương hợp , bính đắc xâm canh , tự tác khắc luận .
（五）如丙年庚月乙日。克合並見，且皆貼近，以勢力論，若丙火得時得勢，則丙可克庚，庚不可合乙。若庚金得時得勢，則庚可合乙，丙不能克庚。再若丙庚乙三字，勢均力敵，則作克不作合，蓋克力大于合力也。
( Ngũ ) như bính niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận , dĩ thế lực luận , nhược bính hỏa đắc thời đắc thế , tắc bính khả khắc canh , canh bất khả hiệp ất . Nhược canh kim đắc thời đắc thế , tắc canh khả hiệp ất , bính bất năng khắc canh . Tái nhược bính canh ất tam tự , thế quân lực địch , tắc tác khắc bất tác hiệp , cái khắc lực đại vu hợp lực dã .
干克之影響
Can khắc chi ảnh hưởng
（一）如庚見甲。庚爲主克，甲爲受克。受克者敗盡無余，主克者雖勝亦勞，所謂兩敗俱傷是也。
( Nhất ) như canh kiến giáp . Canh vi chủ khắc , giáp vi thụ khắc . Thụ khắc giả bại tận vô dư , chủ khắc giả tuy thắng diệc lao , sở vị lưỡng bại câu thương thị dã .
（二）日干本身，逢克我或我克，不作兩敗俱傷論。蓋克我者爲官，我克者爲財。是我之財官，何爲兩敗耶。
( Nhị ) nhật can bổn thân , phùng khắc ngã hoặc ngã khắc , bất tác lưỡng bại câu thương luận . Cái khắc ngã giả vi quan , ngã khắc giả vi tài . Thị ngã chi tài quan , hà vi lưỡng bại da .
（三）如庚年甲月相克。既兩敗俱傷。似非局中之喜，然或庚或甲，若爲局中喜神，相克固凶，若爲局中忌神，則因克而反和解凶也。
( Tam ) như canh niên giáp nguyệt tương khắc . Ký lưỡng bại câu thương . Tự phi cục trung chi hỉ , nhiên hoặc canh hoặc giáp , nhược vi cục trung hỉ thần , tương khắc cố hung , nhược vi cục trung kị thần , tắc nhân khắc nhi phản hòa giải hung dã .
干克之區別
Can khắc chi khu biệt
（一）如年庚月甲。地位最爲貼近，克爲亦爲最重。
( Nhất ) như niên canh nguyệt giáp . Địa vị tối vi thiếp cận , khắc vi diệc vi tối trọng .
（二）如庚載申。甲載寅，或兩庚兩甲，勢均力敵，克力亦重。
( Nhị ) như canh tái thân . Giáp tái dần , hoặc lưỡng canh lưỡng giáp , thế quân lực địch , khắc lực diệc trọng .
（三）如兩庚一甲，一甲已不敵一庚，逢兩庚更如摧枯拉朽當非勁戰敵，戰克反輕。
( Tam ) như lưỡng canh nhất giáp , nhất giáp dĩ bất địch nhất canh , phùng lưỡng canh canh như tồi khô lạp hủ đương phi kính chiến địch , chiến khắc phản khinh .
（四）如兩甲一庚，一甲不敵一庚，兩甲則其力較勁，而戰克反重。
( Tứ ) như lưỡng giáp nhất canh , nhất giáp bất địch nhất canh , lưỡng giáp tắc kỳ lực giác kính , nhi chiến khắc phản trọng .
（五）如一庚一甲。甲爲受克，然甲木得時或得勢，則庚難取勝，而甲未受創。務必兩弱庚而一強甲，方成戰局也。
( Ngũ ) như nhất canh nhất giáp . Giáp vi thụ khắc , nhiên giáp mộc đắc thời hoặc đắc thế , tắc canh nan thủ thắng , nhi giáp vị thụ sang . Vụ tất lưỡng nhược canh nhi nhất cường giáp , phương thành chiến cục dã .
（六）如庚年甲巳(日)，有月柱僩隔，克力較輕。
( Lục ) như canh niên giáp tị (nhật) , hữu nguyệt trụ gián cách , khắc lực giác khinh .
[Có thể in sai giáp nhật thay vì giáp tị]
（七）如庚年甲時。有月柱日柱僩隔，地位愈遠，克力愈輕。
( Thất ) như canh niên giáp thời . Hữu nguyệt trụ nhật trụ gián cách , địa vị dũ viễn , khắc lực dũ khinh .
（八）如庚年壬月甲日。壬水泄庚金而生甲木，則庚與甲，有壬調解，似克而非克。
( Bát ) như canh niên nhâm nguyệt giáp nhật . Nhâm thủy tiết canh kim nhi sanh giáp mộc , tắc canh dữ giáp , hữu nhâm điều giải , tự khắc nhi phi khắc .
（九）如庚年丙月甲日。庚甲本克，今逢丙火克庚，則庚甲不克，而轉爲同仁庚相克矣。
( Cửu ) như canh niên bính nguyệt giáp nhật . Canh giáp bổn khắc , kim phùng bính hỏa khắc canh , tắc canh giáp bất khắc , nhi chuyển vi đồng nhân canh tương khắc hĩ .
（十）如庚年甲月壬時。雖壬水泄庚金而生甲木，但以壬水遠隔。庚甲地位接近，仍作克論。
( Thập ) như canh niên giáp nguyệt nhâm thời . Tuy nhâm thủy tiết canh kim nhi sanh giáp mộc , đãn dĩ nhâm thủy viễn cách . Canh giáp địa vị tiếp cận , nhưng tác khắc luận .
（十一）如庚年甲月丙時。丙在時，庚在年，地位遠隔，不能相克。庚與甲則地位接近，故仍以庚金克木論也。
( Thập nhất ) như canh niên giáp nguyệt bính thời . Bính tại thời , canh tại niên , địa vị viễn cách , bất năng tương khắc . Canh dữ giáp tắc địa vị tiếp cận , cố nhưng dĩ canh kim khắc mộc luận dã .
（十二）如庚年甲月戊日。若庚金最強，則作庚克甲，不成甲克戊矣。若甲木最強，則作甲克戊，不成庚克甲矣。若戊土最強，則只庚可克甲，而甲不可克戊。
( Thập nhị ) như canh niên giáp nguyệt mậu nhật . Nhược canh kim tối cường , tắc tác canh khắc giáp , bất thành giáp khắc mậu hĩ . Nhược giáp mộc tối cường , tắc tác giáp khắc mậu , bất thành canh khắc giáp hĩ . Nhược mậu thổ tối cường , tắc chỉ canh khả khắc giáp , nhi giáp bất khả khắc mậu .
（十三）陽干克陽干，陰干克陰干，克力最重。陰干克陽干，次之。陽干往往不克陰干，作干合論。
( Thập tam ) dương can khắc dương can , âm can khắc âm can , khắc lực tối trọng . Âm can khắc dương can , thứ chi . Dương can vãng vãng bất khắc âm can , tác can hiệp luận .
干合
Can hiệp
庚見甲，二陽相竟而成克；辛見乙，二陰不足而成克。乙見庚，或庚見乙，則陰陽相見爲合，如男女相見，而成夫婦之道焉。蓋基于易經所謂一陰一陽之謂道，偏陰偏陽之謂疾也。
Canh kiến giáp , nhị dương tương cánh nhi thành khắc ; tân kiến ất , nhị âm bất túc nhi thành khắc . Ất kiến canh , hoặc canh kiến ất , tắc âm dương tương kiến vi hiệp , như nam nữ tương kiến , nhi thành phu phụ chi đạo yên . Cái cơ vu dịch kinh sở vị nhất âm nhất dương chi vị đạo , thiên âm thiên dương chi vị tật dã .
干合之影響
Can hiệp chi ảnh hưởng
（一）如甲日見辛，辛爲甲官。若透丙合辛，則辛非甲官矣。丙爲甲食，然既作合，亦非甲食矣。故合者，並去而兩有所絆也。
( Nhất ) như giáp nhật kiến tân , tân vi giáp quan . Nhược thấu bính hiệp tân , tắc tân phi giáp quan hĩ . Bính vi giáp thực , nhiên ký tác hiệp , diệc phi giáp thực hĩ . Cố hiệp giả , tịnh khứ nhi lưỡng hữu sở bán dã .
（二）日干本身之合不受合去影響。蓋六陽逢財，六陰逢官，俱是作合，和乙日逢庚，乙庚作合，庚爲我官，是我合之，何爲合去耶！
( Nhị ) nhật can bổn thân chi hiệp bất thụ hiệp khứ ảnh hưởng . Cái lục dương phùng tài , lục âm phùng quan , câu thị tác hiệp , hòa ất nhật phùng canh , ất canh tác hiệp , canh vi ngã quan , thị ngã hiệp chi , hà vi hiệp khứ da !
（三）如丙年辛月作合。既丙辛兩有所絆，似非命局之喜。然或丙或辛，若爲日干所喜，合去固凶，若爲日干所忌，則合去反得解凶也。
( Tam ) như bính niên tân nguyệt tác hiệp . Ký bính tân lưỡng hữu sở bán , tự phi mệnh cục chi hỉ . Nhiên hoặc bính hoặc tân , nhược vi nhật can sở hỉ , hiệp khứ cố hung , nhược vi nhật can sở kị , tắc hiệp khứ phản đắc giải hung dã .
干合之區別
Can hiệp chi khu biệt
（一）如甲年己月。甲己之地位緊貼，合力最重。
( Nhất ) như giáp niên kỷ nguyệt . Giáp kỷ chi địa vị khẩn thiếp , hợp lực tối trọng .
（二）如甲在年上，己在時上。隔位太遠，合而不能合也，半合也。其爲祝福，得十之二三而己。
( Nhị ) như giáp tại niên thượng , kỷ tại thời thượng . Cách vị thái viễn , hiệp nhi bất năng hiệp dã , bán hiệp dã . Kỳ vi chúc phúc , đắc thập chi nhị tam nhi kỷ .
（三）如丙辛相合。若丙火得時得勢，縱爲所絆，仍有六七分能力。辛金失時。失勢，又被羈絆，力更輕微矣。
( Tam ) như bính tân tương hợp . Nhược bính hỏa đắc thời đắc thế , túng vi sở bán , nhưng hữu lục thất phân năng lực . Tân kim thất thời . Thất thế , hựu bị ky bán , lực canh khinh vi hĩ .
（四）如兩辛一丙。兩丙一辛，兩丁一壬，兩壬一丁。猶二女一夫，一女二夫，難免爭妒，故爲妒合。雖有合意，其情不専。爲禍爲福，得十分之五六而已。
( Tứ ) như lưỡng tân nhất bính . Lưỡng bính nhất tân , lưỡng đinh nhất nhâm , lưỡng nhâm nhất đinh . Do nhị nữ nhất phu , nhất nữ nhị phu , nan miễn tranh đố , cố vi đố hiệp . Tuy hữu hợp ý , kỳ tình bất chuyên . Vi họa vi phúc , đắc thập phân chi ngũ lục nhi dĩ .
（五）如庚年乙月甲日乙時。雖兩乙合一庚，因甲日隔之，全無爭妒之意，年庚月乙仍作純粹之合也。
( Ngũ ) như canh niên ất nguyệt giáp nhật ất thời . Tuy lưỡng ất hợp nhất canh , nhân giáp nhật cách chi , toàn vô tranh đố chi ý , niên canh nguyệt ất nhưng tác thuần túy chi hiệp dã .
（六）如乙年庚月乙日，庚金左右合乙，是皆可合也，妒合是也。乙年乙月庚日，月乙與日庚相拿上乙以地位之隔，雖有合庚之意，而不作合論矣。庚年乙月乙日，年庚合月乙，日乙以地位之隔，雖有合庚之意，亦不作合論矣。
( Lục ) như ất niên canh nguyệt ất nhật , canh kim tả hữu hiệp ất , thị giai khả hiệp dã , đố hiệp thị dã . Ất niên ất nguyệt canh nhật , nguyệt ất dữ nhật canh tương nã thượng ất dĩ địa vị chi cách , tuy hữu hiệp canh chi ý , nhi bất tác hiệp luận hĩ . Canh niên ất nguyệt ất nhật , niên canh hiệp nguyệt ất , nhật ất dĩ địa vị chi cách , tuy hữu hiệp canh chi ý , diệc bất tác hiệp luận hĩ .
干克干合並見
Can khắc can hợp tịnh kiến
命有天干克合並見者。若用神在于地支，自無議克、議合之必要。惟若用神求諸干上，則必先以克合之力，輕重較量，然后取用爲妥。特立法例五則如后：
Mệnh hữu thiên can khắc hợp tịnh kiến giả . Nhược dụng thần tại vu địa chi , tự vô nghị khắc , nghị hiệp chi tất yếu . Duy nhược dụng thần cầu chư can thượng , tắc tất tiên dĩ khắc hiệp chi lực , khinh trọng giác lượng , nhiên hậu thủ dụng vi thỏa . Đặc lập pháp lệ ngũ tắc như hậu :
（一）如庚年乙月甲日。以地位論，庚乙緊貼，庚甲僩隔，當作合不作克也。
( Nhất ) như canh niên ất nguyệt giáp nhật . Dĩ địa vị luận , canh ất khẩn thiếp , canh giáp gián cách , đương tác hiệp bất tác khắc dã .
（二）如庚年辛月乙日。以地位論，辛乙緊貼。庚乙僩隔，當作克不作合也。
( Nhị ) như canh niên tân nguyệt ất nhật . Dĩ địa vị luận , tân ất khẩn thiếp . Canh ất gián cách , đương tác khắc bất tác hiệp dã .
（三）如甲年庚月乙日。克合並見，且皆貼近。以主克受克論，庚可勝甲，甲不能勝庚，則庚乙相合，甲不得侵，自作合論。
( Tam ) như giáp niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận . Dĩ chủ khắc thụ khắc luận , canh khả thắng giáp , giáp bất năng thắng canh , tắc canh ất tương hợp , giáp bất đắc xâm , tự tác hiệp luận .
（四）如丙年庚月乙日。克合並見，且皆貼近。以主克受克論，丙能勝庚，庚不能勝丙，則乙庚相合，丙得侵庚，自作克論。
( Tứ ) như bính niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận . Dĩ chủ khắc thụ khắc luận , bính năng thắng canh , canh bất năng thắng bính , tắc ất canh tương hợp , bính đắc xâm canh , tự tác khắc luận .
（五）如丙年庚月乙日。克合並見，且皆貼近，以勢力論，若丙火得時得勢，則丙可克庚，庚不可合乙。若庚金得時得勢，則庚可合乙，丙不能克庚。再若丙庚乙三字，勢均力敵，則作克不作合，蓋克力大于合力也。
( Ngũ ) như bính niên canh nguyệt ất nhật . Khắc hợp tịnh kiến , thả giai thiếp cận , dĩ thế lực luận , nhược bính hỏa đắc thời đắc thế , tắc bính khả khắc canh , canh bất khả hiệp ất . Nhược canh kim đắc thời đắc thế , tắc canh khả hiệp ất , bính bất năng khắc canh . Tái nhược bính canh ất tam tự , thế quân lực địch , tắc tác khắc bất tác hiệp , cái khắc lực đại vu hợp lực dã .
·
干合而化
Can hiệp nhi hóa
萬物生于土，甲己爲相合之始，故化爲土。土則生金，故乙庚化金次之；金則生水，故丙辛化水又次之；水則生木，故丁壬化木又次之；木則生火，故戊癸化火又次之。而五行遍焉，十干化合，蓋即此義耳。俗書所解，類多迂折，未便深信。茲所欲言者，又有時令、賓主、明暗、地位、歲運五項。
Vạn vật sanh vu thổ , giáp kỷ vi tương hợp chi thủy , cố hóa vi thổ . Thổ tắc sanh kim , cố ất canh hóa kim thứ chi ; kim tắc sanh thủy , cố bính tân hóa thủy hựu thứ chi ; thủy tắc sanh mộc , cố đinh nhâm hóa mộc hựu thứ chi ; mộc tắc sanh hỏa , cố mậu quý hóa hỏa hựu thứ chi . Nhi ngũ hành biến yên , thập can hóa hiệp , cái tức thử nghĩa nhĩ . Tục thư sở giải , loại đa vu chiết , vị tiện thâm tín . Tư sở dục ngôn giả , hựu hữu thời lệnh , tân chủ , minh ám , địa vị , tuế vận ngũ hạng .
（一）時令辰戌丑未月只可化土，亥卯未月只可化木，巳酉丑月只可化金，寅午戌月只可化火，申子辰月只可化水。寅月兼可化木，申月兼可化金，己月兼可化火，亥月兼可化水。
( Nhất ) thời lệnh thìn tuất sửu mùi nguyệt chỉ khả hóa thổ , hợi mão mùi nguyệt chỉ khả hóa mộc , tị dậu sửu nguyệt chỉ khả hóa kim , dần ngọ tuất nguyệt chỉ khả hóa hỏa , thân tý thìn nguyệt chỉ khả hóa thủy . Dần nguyệt kiêm khả hóa mộc , thân nguyệt kiêm khả hóa kim , kỷ nguyệt kiêm khả hóa hỏa , hợi nguyệt kiêm khả hóa thủy .
（二）賓主 日干逢合則可化，蓋日干爲命之主也；他干逢合不能化，蓋他干爲命之賓也。故如甲日合己月，或合己時，則可化土。若甲年己月，只合而不化也（此指非化格而言。若己成化格。他干逢合。亦得化也）。
( Nhị ) tân chủ nhật can phùng hiệp tắc khả hóa , cái nhật can vi mệnh chi chủ dã ; tha can phùng hiệp bất năng hóa , cái tha can vi mệnh chi tân dã . Cố như giáp nhật hiệp kỷ nguyệt , hoặc hiệp kỷ thời , tắc khả hóa thổ . Nhược giáp niên kỷ nguyệt , chỉ hiệp nhi bất hóa dã ( thử chỉ phi hóa cách nhi ngôn . Nhược kỷ thành hóa cách . Tha can phùng hiệp . Diệc đắc hóa dã ) .
（三）明暗 透干爲明，藏支爲暗。明與暗，亦只合不化如己土透干，與亥中所藏之甲，可合不可化。
( Tam ) minh ám thấu can vi minh , tàng chi vi ám . Minh dữ ám , diệc chỉ hiệp bất hóa như kỷ thổ thấu can , dữ hợi trung sở tàng chi giáp , khả hiệp bất khả hóa .
（四）地位 如甲日己年，地位被月柱所隔，合且勉強，況乎比哉。
( Tứ ) địa vị như giáp nhật kỷ niên , địa vị bị nguyệt trụ sở cách , hiệp thả miễn cường , huống hồ bỉ tai .
（五）歲運 如甲日逢己運或己歲，應以正財論，不作化土論。若日干非甲，他干有一甲者，逢一己運己歲，尤不能化（此亦指非化格而言若己成化格，他干逢合運或合歲，亦得化也）。
( Ngũ ) tuế vận như giáp nhật phùng kỷ vận hoặc kỷ tuế , ứng dĩ chánh tài luận , bất tác hóa thổ luận . Nhược nhật can phi giáp , tha can hữu nhất giáp giả , phùng nhất kỷ vận kỷ tuế , vưu bất năng hóa ( thử diệc chỉ phi hóa cách nhi ngôn nhược kỷ thành hóa cách , tha can phùng hiệp vận hoặc hiệp tuế , diệc đắc hóa dã ) .
支衝
Chi xung
支衝者地支相隔六位而衝擊，如子午相衝，子中癸水，克午中丁火，午中己土，又克子中癸水，互相戰克也。
Chi xung giả địa chi tương cách lục vị nhi xung kích , như tý ngọ tương xung , tý trung quý thủy , khắc ngọ trung đinh hỏa , ngọ trung kỷ thổ , hựu khắc tý trung quý thủy , hỗ tương chiến khắc dã .
變衝之影響
Biến xung chi ảnh hưởng
（一）地支中多藏干，相衝之影響，較天干之相克爲復雜。茲先以本气，時令及多寡，探討之。
( Nhất ) địa chi trung đa tàng can , tương xung chi ảnh hưởng , giác thiên can chi tương khắc vi phục tạp . Tư tiên dĩ bổn khí , thời lệnh cập đa quả , tham thảo chi .
本气 兩支相衝，戰克不已，當以本气爲重。如子之本气爲水，午之本气爲火，究屬水克火，故子勝而午敗。則子午之相衝，午乃受創，子則勞力。 時令 以本气論雖子可勝午，然如午月火旺，逢子水，子午相衝，午屬得令，子屬失令，則午勝子敗，得令之午無傷，失令之子衝去。
Bổn khí lưỡng chi tương xung , chiến khắc bất dĩ , đương dĩ bổn khí vi trọng . Như tý chi bổn khí vi thủy , ngọ chi bổn khí vi hỏa , cứu thuộc thủy khắc hỏa , cố tý thắng nhi ngọ bại . Tắc tý ngọ chi tương xung , ngọ nãi thụ sang , tý tắc lao lực . Thời lệnh dĩ bổn khí luận tuy tý khả thắng ngọ , nhiên như ngọ nguyệt hỏa vượng , phùng tý thủy , tý ngọ tương xung , ngọ thuộc đắc lệnh , tý thuộc thất lệnh , tắc ngọ thắng tý bại , đắc lệnh chi ngọ vô thương , thất lệnh chi tý xung khứ .
多寡 如午年子月午日午時，以本气言。以時令言，皆子勝于午。然三午一子，午多子寡，應作午勝。但子敗而不死。較爲無力而已。
Đa quả như ngọ niên tý nguyệt ngọ nhật ngọ thời , dĩ bổn khí ngôn . Dĩ thời lệnh ngôn , giai tý thắng vu ngọ . Nhiên tam ngọ nhất tý , ngọ đa tý quả , ứng tác ngọ thắng . Đãn tý bại nhi bất tử . Giác vi vô lực nhi dĩ .
（二）局中喜神衝敗則凶，凶神衝敗反吉。
( Nhị ) cục trung hỉ thần xung bại tắc hung , hung thần xung bại phản cát .
支衝之區別
Chi xung chi khu biệt
（一）寅申巳亥之衝，兩敗俱傷。假如寅申逢衝，申中庚金，克寅中甲木寅中丙火未嘗不克申中庚金。甲中壬水，克寅中丙火，寅中戊土，未嘗不克申中壬水，戰克不靜也。或爲主克，或得令，或眾多，可占優勢。反是則挫敗矣。
( Nhất ) dần thân tị hợi chi xung , lưỡng bại câu thương . Giả như dần thân phùng xung , thân trung canh kim , khắc dần trung giáp mộc dần trung bính hỏa vị thường bất khắc thân trung canh kim . Giáp trung nhâm thủy , khắc dần trung bính hỏa , dần trung mậu thổ , vị thường bất khắc thân trung nhâm thủy , chiến khắc bất tĩnh dã . Hoặc vi chủ khắc , hoặc đắc lệnh , hoặc chúng đa , khả chiêm ưu thế . Phản thị tắc tỏa bại hĩ .
（二）辰戌丑未之衝，本气皆爲土，乃屬同類，不過衝動而已，無戰克意也。故逢衝動，土因激起而愈旺。至所藏之神，辰中癸水，克戌中丁火，戌中辛金，克辰中乙木，當以得令或眾多占優，反是則敗。丑中辛金癸水，能克未中乙木丁火，丑易取勝地未。然亦鬚兼看時令與多寡，方可取決耳。
( Nhị ) thìn tuất sửu mùi chi xung , bổn khí giai vi thổ , nãi thuộc đồng loại , bất quá xung động nhi dĩ , vô chiến khắc ý dã . Cố phùng xung động , thổ nhân kích khởi nhi dũ vượng . Chí sở tàng chi thần , thìn trung quý thủy , khắc tuất trung đinh hỏa , tuất trung tân kim , khắc thìn trung ất mộc , đương dĩ đắc lệnh hoặc chúng đa chiêm ưu , phản thị tắc bại . Sửu trung tân kim quý thủy , năng khắc mùi trung ất mộc đinh hỏa , sửu dị thủ thắng địa vị . Nhiên diệc tu kiêm khán thời lệnh dữ đa quả , phương khả thủ quyết nhĩ .
（三）子午酉卯之衝，以所藏最簡，勝敗亦最易分。子中癸水，克午中丁火。午中己土，克子中癸水。酉中辛金，純克卯中乙木。以木气言，子可勝午，酉可勝卯。再看時令與多寡，不難立決矣。
( Tam ) tý ngọ dậu mão chi xung , dĩ sở tàng tối giản , thắng bại diệc tối dịch phân . Tý trung quý thủy , khắc ngọ trung đinh hỏa . Ngọ trung kỷ thổ , khắc tý trung quý thủy . Dậu trung tân kim , thuần khắc mão trung ất mộc . Dĩ mộc khí ngôn , tý khả thắng ngọ , dậu khả thắng mão . Tái khán thời lệnh dữ đa quả , bất nan lập quyết hĩ .
（四）兩支相衝，一在年，一在時，俗名海底衝。實則地位遠隔，全無衝意，如人之遠達兩地，豈能接觸相戰。
( Tứ ) lưỡng chi tương xung , nhất tại niên , nhất tại thời , tục danh hải để xung . Thật tắc địa vị viễn cách , toàn vô xung ý , như nhân chi viễn đạt lưỡng địa , khởi năng tiếp xúc tương chiến .
（五）兩支相衝，一在年，一在日，或一在月，一在時。僩隔一位，衝力減輕。
( Ngũ ) lưỡng chi tương xung , nhất tại niên , nhất tại nhật , hoặc nhất tại nguyệt , nhất tại thời . Gián cách nhất vị , xung lực giảm khinh .
（六）兩支相衝，一爲日主之旬空，衝力亦減（旬空詳后）。
( Lục ) lưỡng chi tương xung , nhất vi nhật chủ chi tuần không , xung lực diệc giảm ( tuần không tường hậu ) .
（七）如午年午月子日，只作午月子日相衝，不作午年子日相衝。
( Thất ) như ngọ niên ngọ nguyệt tý nhật , chỉ tác ngọ nguyệt tý nhật tương xung , bất tác ngọ niên tý nhật tương xung .
（八）如午年子月午日，若午力強，則子午之衝擊極暫。蓋兩強午而一弱子，勝敗立分也。若子力強。則其衝勢劇烈矣。蓋兩弱午而一強子。勢均力敵也。
( Bát ) như ngọ niên tý nguyệt ngọ nhật , nhược ngọ lực cường , tắc tý ngọ chi xung kích cực tạm . Cái lưỡng cường ngọ nhi nhất nhược tý , thắng bại lập phân dã . Nhược tý lực cường . Tắc kỳ xung thế kịch liệt hĩ . Cái lưỡng nhược ngọ nhi nhất cường tý . Thế quân lực địch dã .(còn tiếp)
干合而化
Can hiệp nhi hóa
萬物生于土，甲己爲相合之始，故化爲土。土則生金，故乙庚化金次之；金則生水，故丙辛化水又次之；水則生木，故丁壬化木又次之；木則生火，故戊癸化火又次之。而五行遍焉，十干化合，蓋即此義耳。俗書所解，類多迂折，未便深信。茲所欲言者，又有時令、賓主、明暗、地位、歲運五項。
Vạn vật sanh vu thổ , giáp kỷ vi tương hợp chi thủy , cố hóa vi thổ . Thổ tắc sanh kim , cố ất canh hóa kim thứ chi ; kim tắc sanh thủy , cố bính tân hóa thủy hựu thứ chi ; thủy tắc sanh mộc , cố đinh nhâm hóa mộc hựu thứ chi ; mộc tắc sanh hỏa , cố mậu quý hóa hỏa hựu thứ chi . Nhi ngũ hành biến yên , thập can hóa hiệp , cái tức thử nghĩa nhĩ . Tục thư sở giải , loại đa vu chiết , vị tiện thâm tín . Tư sở dục ngôn giả , hựu hữu thời lệnh , tân chủ , minh ám , địa vị , tuế vận ngũ hạng .
（一）時令辰戌丑未月只可化土，亥卯未月只可化木，巳酉丑月只可化金，寅午戌月只可化火，申子辰月只可化水。寅月兼可化木，申月兼可化金，己月兼可化火，亥月兼可化水。
( Nhất ) thời lệnh thìn tuất sửu mùi nguyệt chỉ khả hóa thổ , hợi mão mùi nguyệt chỉ khả hóa mộc , tị dậu sửu nguyệt chỉ khả hóa kim , dần ngọ tuất nguyệt chỉ khả hóa hỏa , thân tý thìn nguyệt chỉ khả hóa thủy . Dần nguyệt kiêm khả hóa mộc , thân nguyệt kiêm khả hóa kim , kỷ nguyệt kiêm khả hóa hỏa , hợi nguyệt kiêm khả hóa thủy .
（二）賓主 日干逢合則可化，蓋日干爲命之主也；他干逢合不能化，蓋他干爲命之賓也。故如甲日合己月，或合己時，則可化土。若甲年己月，只合而不化也（此指非化格而言。若己成化格。他干逢合。亦得化也）。
( Nhị ) tân chủ nhật can phùng hiệp tắc khả hóa , cái nhật can vi mệnh chi chủ dã ; tha can phùng hiệp bất năng hóa , cái tha can vi mệnh chi tân dã . Cố như giáp nhật hiệp kỷ nguyệt , hoặc hiệp kỷ thời , tắc khả hóa thổ . Nhược giáp niên kỷ nguyệt , chỉ hiệp nhi bất hóa dã ( thử chỉ phi hóa cách nhi ngôn . Nhược kỷ thành hóa cách . Tha can phùng hiệp . Diệc đắc hóa dã ) .
（三）明暗 透干爲明，藏支爲暗。明與暗，亦只合不化如己土透干，與亥中所藏之甲，可合不可化。
( Tam ) minh ám thấu can vi minh , tàng chi vi ám . Minh dữ ám , diệc chỉ hiệp bất hóa như kỷ thổ thấu can , dữ hợi trung sở tàng chi giáp , khả hiệp bất khả hóa .
（四）地位 如甲日己年，地位被月柱所隔，合且勉強，況乎比哉。
( Tứ ) địa vị như giáp nhật kỷ niên , địa vị bị nguyệt trụ sở cách , hiệp thả miễn cường , huống hồ bỉ tai .
（五）歲運 如甲日逢己運或己歲，應以正財論，不作化土論。若日干非甲，他干有一甲者，逢一己運己歲，尤不能化（此亦指非化格而言若己成化格，他干逢合運或合歲，亦得化也）。
( Ngũ ) tuế vận như giáp nhật phùng kỷ vận hoặc kỷ tuế , ứng dĩ chánh tài luận , bất tác hóa thổ luận . Nhược nhật can phi giáp , tha can hữu nhất giáp giả , phùng nhất kỷ vận kỷ tuế , vưu bất năng hóa ( thử diệc chỉ phi hóa cách nhi ngôn nhược kỷ thành hóa cách , tha can phùng hiệp vận hoặc hiệp tuế , diệc đắc hóa dã ) .
支衝
Chi xung
支衝者地支相隔六位而衝擊，如子午相衝，子中癸水，克午中丁火，午中己土，又克子中癸水，互相戰克也。
Chi xung giả địa chi tương cách lục vị nhi xung kích , như tý ngọ tương xung , tý trung quý thủy , khắc ngọ trung đinh hỏa , ngọ trung kỷ thổ , hựu khắc tý trung quý thủy , hỗ tương chiến khắc dã .
變衝之影響
Biến xung chi ảnh hưởng
（一）地支中多藏干，相衝之影響，較天干之相克爲復雜。茲先以本气，時令及多寡，探討之。
( Nhất ) địa chi trung đa tàng can , tương xung chi ảnh hưởng , giác thiên can chi tương khắc vi phục tạp . Tư tiên dĩ bổn khí , thời lệnh cập đa quả , tham thảo chi .
本气 兩支相衝，戰克不已，當以本气爲重。如子之本气爲水，午之本气爲火，究屬水克火，故子勝而午敗。則子午之相衝，午乃受創，子則勞力。 時令 以本气論雖子可勝午，然如午月火旺，逢子水，子午相衝，午屬得令，子屬失令，則午勝子敗，得令之午無傷，失令之子衝去。
Bổn khí lưỡng chi tương xung , chiến khắc bất dĩ , đương dĩ bổn khí vi trọng . Như tý chi bổn khí vi thủy , ngọ chi bổn khí vi hỏa , cứu thuộc thủy khắc hỏa , cố tý thắng nhi ngọ bại . Tắc tý ngọ chi tương xung , ngọ nãi thụ sang , tý tắc lao lực . Thời lệnh dĩ bổn khí luận tuy tý khả thắng ngọ , nhiên như ngọ nguyệt hỏa vượng , phùng tý thủy , tý ngọ tương xung , ngọ thuộc đắc lệnh , tý thuộc thất lệnh , tắc ngọ thắng tý bại , đắc lệnh chi ngọ vô thương , thất lệnh chi tý xung khứ .
多寡 如午年子月午日午時，以本气言。以時令言，皆子勝于午。然三午一子，午多子寡，應作午勝。但子敗而不死。較爲無力而已。
Đa quả như ngọ niên tý nguyệt ngọ nhật ngọ thời , dĩ bổn khí ngôn . Dĩ thời lệnh ngôn , giai tý thắng vu ngọ . Nhiên tam ngọ nhất tý , ngọ đa tý quả , ứng tác ngọ thắng . Đãn tý bại nhi bất tử . Giác vi vô lực nhi dĩ .
（二）局中喜神衝敗則凶，凶神衝敗反吉。
( Nhị ) cục trung hỉ thần xung bại tắc hung , hung thần xung bại phản cát .
支衝之區別
Chi xung chi khu biệt
（一）寅申巳亥之衝，兩敗俱傷。假如寅申逢衝，申中庚金，克寅中甲木寅中丙火未嘗不克申中庚金。甲中壬水，克寅中丙火，寅中戊土，未嘗不克申中壬水，戰克不靜也。或爲主克，或得令，或眾多，可占優勢。反是則挫敗矣。
( Nhất ) dần thân tị hợi chi xung , lưỡng bại câu thương . Giả như dần thân phùng xung , thân trung canh kim , khắc dần trung giáp mộc dần trung bính hỏa vị thường bất khắc thân trung canh kim . Giáp trung nhâm thủy , khắc dần trung bính hỏa , dần trung mậu thổ , vị thường bất khắc thân trung nhâm thủy , chiến khắc bất tĩnh dã . Hoặc vi chủ khắc , hoặc đắc lệnh , hoặc chúng đa , khả chiêm ưu thế . Phản thị tắc tỏa bại hĩ .
（二）辰戌丑未之衝，本气皆爲土，乃屬同類，不過衝動而已，無戰克意也。故逢衝動，土因激起而愈旺。至所藏之神，辰中癸水，克戌中丁火，戌中辛金，克辰中乙木，當以得令或眾多占優，反是則敗。丑中辛金癸水，能克未中乙木丁火，丑易取勝地未。然亦鬚兼看時令與多寡，方可取決耳。
( Nhị ) thìn tuất sửu mùi chi xung , bổn khí giai vi thổ , nãi thuộc đồng loại , bất quá xung động nhi dĩ , vô chiến khắc ý dã . Cố phùng xung động , thổ nhân kích khởi nhi dũ vượng . Chí sở tàng chi thần , thìn trung quý thủy , khắc tuất trung đinh hỏa , tuất trung tân kim , khắc thìn trung ất mộc , đương dĩ đắc lệnh hoặc chúng đa chiêm ưu , phản thị tắc bại . Sửu trung tân kim quý thủy , năng khắc mùi trung ất mộc đinh hỏa , sửu dị thủ thắng địa vị . Nhiên diệc tu kiêm khán thời lệnh dữ đa quả , phương khả thủ quyết nhĩ .
（三）子午酉卯之衝，以所藏最簡，勝敗亦最易分。子中癸水，克午中丁火。午中己土，克子中癸水。酉中辛金，純克卯中乙木。以木气言，子可勝午，酉可勝卯。再看時令與多寡，不難立決矣。
( Tam ) tý ngọ dậu mão chi xung , dĩ sở tàng tối giản , thắng bại diệc tối dịch phân . Tý trung quý thủy , khắc ngọ trung đinh hỏa . Ngọ trung kỷ thổ , khắc tý trung quý thủy . Dậu trung tân kim , thuần khắc mão trung ất mộc . Dĩ mộc khí ngôn , tý khả thắng ngọ , dậu khả thắng mão . Tái khán thời lệnh dữ đa quả , bất nan lập quyết hĩ .
（四）兩支相衝，一在年，一在時，俗名海底衝。實則地位遠隔，全無衝意，如人之遠達兩地，豈能接觸相戰。
( Tứ ) lưỡng chi tương xung , nhất tại niên , nhất tại thời , tục danh hải để xung . Thật tắc địa vị viễn cách , toàn vô xung ý , như nhân chi viễn đạt lưỡng địa , khởi năng tiếp xúc tương chiến .
（五）兩支相衝，一在年，一在日，或一在月，一在時。僩隔一位，衝力減輕。
( Ngũ ) lưỡng chi tương xung , nhất tại niên , nhất tại nhật , hoặc nhất tại nguyệt , nhất tại thời . Gián cách nhất vị , xung lực giảm khinh .
（六）兩支相衝，一爲日主之旬空，衝力亦減（旬空詳后）。
( Lục ) lưỡng chi tương xung , nhất vi nhật chủ chi tuần không , xung lực diệc giảm ( tuần không tường hậu ) .
（七）如午年午月子日，只作午月子日相衝，不作午年子日相衝。
( Thất ) như ngọ niên ngọ nguyệt tý nhật , chỉ tác ngọ nguyệt tý nhật tương xung , bất tác ngọ niên tý nhật tương xung .
（八）如午年子月午日，若午力強，則子午之衝擊極暫。蓋兩強午而一弱子，勝敗立分也。若子力強。則其衝勢劇烈矣。蓋兩弱午而一強子。勢均力敵也。
( Bát ) như ngọ niên tý nguyệt ngọ nhật , nhược ngọ lực cường , tắc tý ngọ chi xung kích cực tạm . Cái lưỡng cường ngọ nhi nhất nhược tý , thắng bại lập phân dã . Nhược tý lực cường . Tắc kỳ xung thế kịch liệt hĩ . Cái lưỡng nhược ngọ nhi nhất cường tý . Thế quân lực địch dã .(còn tiếp)
Post a Comment